Home Binnenstad Objecten Afbeeldingen Berichten Contact

Keizersgracht 269

De Visser

  1. Identificatie
  2. Beschrijving
  3. Literatuur
  4. Register
  5. Afbeeldingen
  6. Google Maps

Huisnaam: De Visser
Adres: Keizersgracht 269
Oud adres: KK330, wijk 38, klein nr. 256, kadaster E3906, verponding 1164
Postcode: 1016ED
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl: Empire
Bouwjaar: 1617, 1809, 1949
Opdrachtgever: Pieter de Putter (1819)

(32 afbeeldingen)

In de kern 17de-eeuws huis, verbouwd in 1809: een lijstgevel met sobere rechte lijst met vier consoles en klein dwarsdakje. Interieur uit 1736 en 1819: 30 beschilderde behangsels in 4 kamers: 7 van Elliger 1736 in zaal (Aeneas en Dido), 7 van Uppink 1812 in voorkamer (landschappen), 8 van Uppink 1813 in achterkamer (idem) en 8 van Uppink 1820 in tuinkamer (idem), de zaal heeft 12 Ionische pilasters.

Dit grachtenhuis wordt voor het eerst genoemd in 1617, toen het werd gebouwd in opdracht van Jan Cornelisz. Visscher. Het huis heeft jarenlang een afbeelding van een visser in de geveltop gehad. De huidige voorgevel, een lijstgevel met een sobere rechte kroonlijst met vier consoles en klein dwarsdakje daarop, is gemaakt in opdracht van Pieter de Putter en dateert van omstreeks 1809. Aan de eenvoudige voorgevel is niet af te lezen dat daarachter een buitengewoon rijk interieur schuilgaat.

In de vier belangrijkste kamers van elk grachtenhuis, namelijk de voorkamer en achterkamer in het voorhuis en de zaal en de tuinzaal in het achterhuis, bevinden zich in totaal dertig beschilderde behangsels, uit twee perioden: achttiende-eeuwse beschilderingen van Antonie Elliger (1701-1781) en vroeg-negentiende-eeuwse van Willem Uppink (1767-1849). Er staat in Amsterdam geen ander huis met zo'n groot aantal beschilderde behangsels.

De zeven behangsels in de zaal zijn van Elliger en hebben Aeneas en Dido als onderwerp. De zaal heeft bovendien een fraaie betimmering bestaande uit twaalf ionische pilasters. Het huis was nog rijker dan thans al het geval is: het plafondstuk van deze zaal is sinds al heel lang verdwenen. Hier zat een door Antoni Elliger vervaardigd plafondstuk dat in 1905 is verkocht en dat zich nu in Herengracht 475 bevindt. De huidige plafondschildering is in de 2de helft 20ste eeuw nieuw gemaakt.

De zeven behangsels in de voorkamer en de acht in de achterkamer zijn van Uppink, uit respectievelijk 1812 en 1813. De acht behangsels in de tuinkamer (de kamer in het souterrain onder de zaal) zijn eveneens van Uppink en dateren uit 1820. De schilderingen van Uppink tonen landschappen. Meestal zijn dat Italianiserende landschappen, maar Uppink schilderde het Hollandse landschap bij de Vecht omdat de opdrachtgever een buiten had in Breukelen. Op deze manier kon hij zich in de stad een beetje buiten voelen.

Het huis heeft ook nog een antieke keuken. Bijzonder aan deze keuken, in het souterrain, is dat hij gedeeltelijk onder de binnenplaats is gebouwd. Dit komt niet veel voor in Amsterdam. Een vergelijkbare keuken treffen we aan in Keizersgracht 416.

In 1949 vond, ten behoeve van het British Council een grote verbouwing plaats naar ontwerp van architect K.L. Sijmons (architectenbureau Zanstra, Giesen & Sijmons), waarbij de inrichting van het appartement op de tweede en derde verdieping een geheel nieuw karakter kreeg. Ook werd de binnenplaats tussen het voor- en achterhuis overkapt.

Gebruikte literatuur:

  • Paul Spies e.a. Het Grachtenboek. Den Haag, 1991: p. 183
  • Hans Tulleners. Een pracht van een gracht. 23 monumenten aan de Amsterdamse Keizersgracht. Open Monumentendag. Amsterdam: Bureau Monumentenzorg, 1988
  • Hans Tulleners en Peter Quatfass. Amsterdamse stijlkamers binnen de Singelgracht. Verborgen interieurs van werelderfgoedstad Amsterdam. Amsterdam, 2023: p. 94-95

[Overige literatuur]

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 2305
Adres: Keizersgracht 269
Adressen: Keizersgracht 269
Inschrijvingsdatum: 05-06-1970
Redengevende omschrijving: Inleiding. GRACHTENHUIS gebouwd in 1617 voor Jan Cornelisz. Visscher. Als verwijzing naar de stichter en vanwege de sculptuur van een visser in de geveltop ooit 'De Visser' genaamd. De huidige gedaante van de voorgevel dateert van omstreeks 1809, toen eigenaar Pieter de Putter toestemming kreeg deze te wijzigen. Het interieur bevat meer dan dertig in betimmeringen gevatte behangsels geschilderd op linnen, verdeeld over vier vertrekken, vervaardigd door Willem Uppink ((1767-1849) en Antonie Elliger (1701-1781). In 1949 vond, ten behoeve van het British Council een grote verbouwing plaats naar ontwerp van architect K.L. Sijmons (architectenbureau Zanstra, Giesen & Sijmons), waarbij de inrichting van het appartement op de tweede en derde verdieping een geheel eigen karakter kreeg. Omschrijving. Grachtenhuis met drie traveeën brede lijstgevel en stoep in de rechtertravee, bestaande uit een voorhuis met souterrain, hoofdverdieping, drie verdiepingen, zolder en vliering, een tussenlid en achterhuis. Achter de kroonlijst is het zadeldak zichtbaar dat met de nok evenwijdig aan de gracht loopt en haaks op de oorspronkelijke kap staat. De voorgevel is opgebouwd uit een met natuursteen beklede plint ter hoogte van souterrain, daarboven opgemetseld in staand verband met geknipte voegen. Het pand profileert zich naar de straat door middel van de buiten de rooilijn uitspringende natuurstenen trap naar het souterrain in de linkertravee en de stoep naar de hoofdverdieping, beide voorzien van een gietijzeren leuning met hout. Het souterrain is vanaf de straatzijde toegankelijk door een natuurstenen trap. De bel-etage en de eerste verdieping hebben schuifvensters met achtruits roedenverdeling, de tweede verdieping zesruits, de derde verdieping openslaande ramen met brede middenstijl. Ter hoogte van de zolder in de middelste travee een hijsluik dat het vloerniveau van de zolder aangeeft, geflankeerd door twee bolkozijnen. Alle vensteropeningen hebben natuurstenen vensterbanken en zijn bekroond door licht getoogde strekse bogen. Tussen de verschillende verdiepingen is een kleine waterlijst gemaakt door de lintvoeg uitstekend te voegen. De natuurstenen plint wordt aan de bovenzijde afgesloten door een waterlijst onder de vensters van de hoofdverdieping. De gevel wordt bekroond door een hoofdgestel waarvan de kroonlijst gedragen wordt door vier consoles, gedetailleerd met acanthusbladeren en rozetten. De witgepleisterde achtergevel van het voorhuis is voorzien van dezelfde schuifvensters met grote ruitindeling en wordt bekroond door een tuitgevel op schouders. De achtergevel van het achterhuis heeft een houten onderpui met openslaande deuren en een aan de linkerzijde in hoogte aansluitende uitbouw. Boven de onderpui is de twee traveeën brede gevel drie verdiepingen hoog, met schuifvensters en openslaande vensters, bekroond door een hoofdgestel met Dorisch trigliefenfries en in het zadeldak een centrale dakkapel. In het interieur, direct achter de toegangsdeur een gang over de diepte van het voorhuis, die toegang geeft tot verschillende (voorraad)kamers. Een van de opvallendste details in het souterrain betreft de aanwezigheid van een grote moerbalk in het voorhuis, die in enigszins schuine lijn van het midden van de voorgevel tot het midden van de achtergevel loopt, en daar met een sleutelstuk in de muur is opgelegd, en op twee andere zichtbare plaatsen wordt ondersteund door twee gietijzeren kolommen. Onder de lichthof de keuken, met eenvoudige tegels en wandkasten, vermoedelijk grotendeels daterend uit de bouwtijd van het achterhuis. In het achterhuis de zogenaamde eetzaal met een serie wandschilderingen (Uppink, 1812) met o.a. voorstellingen van de buitenplaats van de familie De Putter, Hofwerk aan de Vecht bij Breukelen. De hoofdverdieping geeft toegang tot een vestibule afgescheiden door een tochtportaal met grote glasruiten. De wanden zijn boven een witmarmeren lambrisering voorzien van een gestuukte, en momenteel grijs geschilderde paneelindeling, en bij de overgang naar het met een spiegelboogvorm gedetailleerde plafond, voorzien van een eenvoudige kooflijst. Links van de gang de voorkamer, geheel voorzien van wandschilderingen met landschappen (Uppink, 1812) aangebracht boven een in lichte kleuren geschilderde lambrisering. De schilderingen zijn over de lange wanden door middel van lijstwerk in drie gelijke delen verdeeld, waardoor deze ook over de zijdeur doorlopen. Het stucplafond met gekorniste lijst heeft een decoratie in een Robert Adam-achtige kleurstelling (pastelkleurig roze in combinatie met wit) met nauwkeurig uitgewerkte acanthus- en laurierbladmotieven en een centrale rozet, die mogelijk van een laat achttiende-eeuwse verbouwing dateren. De schoorsteenpartij met zeer eenvoudige grijsmarmeren mantel en rijkversierde boezem (met hoge rechthoekige spiegel in vergulde lijst en goudkleurige grisaille met putti tegen een zwarte achtergrond) sluit daarbij aan. Boven de dubbele deuren naar de achterkamer een vergelijkbare paneelschildering, waarbij putti een offerfeest uitbeelden. In de achterkamer eveneens van Uppink landschappen, waarbij de schilderingen ook over de deuren naar de voorkamer zijn aangebracht. Tussen de beide vensters een penantspiegel, met vergulde lijst en aan de onderzijde een gesneden reliëf met Romeins aandoende figuren. Op de eerste verdieping in het voorhuis bevindt zich een grote ruimte, waarin de balklaag in het zicht is. De schoorsteenpartij in het voorste deel, oorspronkelijk de voorkamer, is zeer eenvoudig uitgevoerd. Via de overloop bereikt men de 'zaal', geleed door Ionische gecanneleerde pilasters en geheel voorzien van schilderingen met mythologische voorstellingen rond Aeneas en Dido (gesigneerd en gedateerd 1736, Elliger). De schilderingen zijn in spiegelboogvormige omlijstingen gevat, ook toegepast voor de spiegel op de schoorsteenboezem op de zwart-wit marmeren schoorsteenmantel met eenvoudige, achttiende-eeuwse vormen. Het plafond in deze zaal is eveneens van een dubbele spiegelboogvormig hoofdmotief voorzien, dat gedetailleerd is met laurierbanden, ca. 1800. De penantspiegel, die wordt bekroond door een vrouwenhoofd en guirlandes, is gelet op drukke combinatie van motieven, mogelijk een laat negentiende-eeuwse interpretatie van oudere ornamentiek. De voormalige studeerkamer heeft geschilderde landschappen gedateerd 1812 (Uppink). De muziekkamer heeft vergelijkbare voorstellingen. Naar ontwerp van Sijmons werd in 1949 aan de achterzijde van het voorhuis een vide gecreëerd waarin een haardplaats met groot taps toelopend rookkanaal als blikvanger. De kap is waarschijnlijk in 1949 naar voorbeeld van de oude vernieuwd. Achter het hijsluik in de verhoogde kap het oorspronkelijke hijswiel. Waardering. In oorsprong 17e-eeuws grachtenhuis met bijbehorend interieur, van algemeen belang uit cultuurhistorisch en architectuurhistorisch oogpunt als goed en gaaf bewaard woonhuis uit de zeventiende eeuw met latere wijzigingen, vanwege de architectonische verschijningsvorm van de voorgevel en de kenmerkende opbouw van het pand inclusief de midden twintigste-eeuwse aanpassingen, alsmede vanwege kunsthistorische waarde van de in het pand aanwezige interieurelementen waaronder een groot aantal beschilderde behangsels uit de late achttiende en eerste helft van de negentiende eeuw.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

Keizersgracht 269 (© Walther Schoonenberg)
Keizersgracht 269
Keizersgracht 269 (© Walther Schoonenberg)
Keizersgracht 269
Keizersgracht 267 en 269
Keizersgracht 267 en 269
Keizersgracht 269 (© Walther Schoonenberg)
Keizersgracht 269
Ingangspartij (© Walther Schoonenberg)
Ingangspartij
Bovenlicht met lantaarn (ingebracht) (© Walther Schoonenberg)
Bovenlicht met lantaarn (ingebracht)
Keizersgracht 269. Tekening uit het Grachtenboek van Caspar Philips.
Keizersgracht 269. Tekening uit het Grachtenboek van Caspar Philips.
Voorkamer (© Walther Schoonenberg)
Voorkamer
Voorkamer (© Walther Schoonenberg)
Voorkamer
Voorkamer met beschilderde behangsels van W. Uppink (© Walther Schoonenberg)
Voorkamer met beschilderde behangsels van W. Uppink
Detail van beschilderd behangsel (© Walther Schoonenberg)
Detail van beschilderd behangsel
Detail van het stucplafond (© Walther Schoonenberg)
Detail van het stucplafond
Voorkamer met de deur naar de gang
Voorkamer met de deur naar de gang
Achterkamer met beschilderde behangsels van landschappen van Uppink (© Walther Schoonenberg)
Achterkamer met beschilderde behangsels van landschappen van Uppink
Achterkamer (© Walther Schoonenberg)
Achterkamer
Detail van één van de beschilderde behangsels van Uppink. (© Walther Schoonenberg)
Detail van één van de beschilderde behangsels van Uppink.
Detail van één van de beschilderde behangsels. (© Walther Schoonenberg)
Detail van één van de beschilderde behangsels.
Schoorsteenstukje (© Walther Schoonenberg)
Schoorsteenstukje
De zaal met beschilderde behangsels van A.Elliger uit 1736. (© Walther Schoonenberg)
De zaal met beschilderde behangsels van A.Elliger uit 1736.
Zaal (© Walther Schoonenberg)
Zaal
Zaal (© Walther Schoonenberg)
Zaal
Eén van de beschilderde behangsels van A.Elliger over Aeneas en Dido uit 1736 in de zaal. (© Walther Schoonenberg)
Eén van de beschilderde behangsels van A.Elliger over Aeneas en Dido uit 1736 in de zaal.
Eén van de beschilderde behangsels van A.Elliger over Aeneas en Dido uit 1736 in de zaal. (© Walther Schoonenberg)
Eén van de beschilderde behangsels van A.Elliger over Aeneas en Dido uit 1736 in de zaal.
Eén van de beschilderde behangsels van A.Elliger over Aeneas en Dido uit 1736 in de zaal. (© Walther Schoonenberg)
Eén van de beschilderde behangsels van A.Elliger over Aeneas en Dido uit 1736 in de zaal.
Tuinkamer met beschilderde behangsels van W. Uppink.
Tuinkamer met beschilderde behangsels van W. Uppink.
Eén van de beschilderde behangsels van W. Uppink met landschappen in de tuinkamer. (© Walther Schoonenberg)
Eén van de beschilderde behangsels van W. Uppink met landschappen in de tuinkamer.
Tuinkamer (© Walther Schoonenberg)
Tuinkamer
Detail van de beschilderde behangsels (© Walther Schoonenberg)
Detail van de beschilderde behangsels
Antieke keuken in het souterrain (© Walther Schoonenberg)
Antieke keuken in het souterrain
Antieke keuken in het souterrain, gedeeltelijk onder de (overkapte) binnenplaats (© Walther Schoonenberg)
Antieke keuken in het souterrain, gedeeltelijk onder de (overkapte) binnenplaats
Stucplafond in de zaal
Stucplafond in de zaal
Rechter-voorkamer: Plafondstuk van A. Elliger met een scène uit de Aeneas van Virgilius (© Walther Schoonenberg)
Rechter-voorkamer: Plafondstuk van A. Elliger met een scène uit de Aeneas van Virgilius

Laatste wijziging: september 2023

[Over deze website]   [Contact opnemen]   [Inloggen]