Home Binnenstad Objecten Afbeeldingen Berichten Contact

Vijzelstraat 66-80

ABN Bank

  1. Identificatie
  2. Beschrijving
  3. Literatuur
  4. Afbeeldingen
  5. Google Maps

Naam: ABN Bank
Adres: Vijzelstraat 66-80
Keizersgracht 650
Oud adres: 66: X612, wijk 57, klein nr. 34, kadaster I1047, verponding 4380
68: X613, wijk 57, klein nr. 35, kadaster I1048, verponding 4379
70: X614, wijk 57, klein nr. 36, kadaster I4049, verponding 4378
72: X615, wijk 57, klein nr. 37, kadaster I1050, verponding 4377
74: X616, wijk 57, klein nr. 38, kadaster I1051, verponding 4376
76: X617, wijk 57, klein nr. 39, kadaster I1052, verponding 4375
78: X618, wijk 57, klein nr. 40, kadaster I4472, verponding 4374
80: X619, wijk 57, klein nr. 41, kadaster I1054, verponding 4373
Postcode: 1017HL
Gebouwtype: Handelsgebouw/kantoor
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl: Hedendaags
Bouwjaar: 1967/73
Architect: Duintjer, Istha, Kramer en Van Willegen, i.s.m. J. Trapman
Opdrachtgever: ABN

(13 afbeeldingen)

Dit bankgebouw voor de ABN, later ABN/Amro (Vijzelstraat 66 t/m 80 / Keizersgracht 650 / Kerkstraat 226) met een bruto vloeroppervlak van 36.000 m2 neemt de gehele Vijzelstraat in beslag tussen Keizersgracht en Prinsengracht en werd in 1967/69 ontworpen door architect Marius Duintjer, i.s.m. met anderen, en in 1969/73 gebouwd. Bij het ontwerp waren ook Istha, Kramer, Van Willegen en Trapman betrokken, evenals tuinarchitect Mien Ruys en binnenhuisarchitect G. Peiper. Verder waren Carl Balth, Dick Cassee, Jef Diederen en Jan van Munster aangetrokken om het gebouw inwendig aan te kleden met kunstwerken. Benno Premsela maakte een vloertapijt. Het gebouw is sterk horizontaal gericht en is over de Kerkstraat heen gebouwd. De zijkanten aan de Keizers- en Prinsengracht maken met terrassen een getrapte overgang naar de lagere bouwhoogte van de grachten. Kenmerkend is ook de galerij voor voetgangers waardoor de stoep van de Vijzelstraat aan deze zijde onder het gebouw doorloopt. Dit was bij de voorloper van dit gebouw, een appartementengebouw uit 1926, ook al het geval. Voorbeeld van Post '65 architectuur uit de periode 1966-1990.

Aan het begin van de twintigste eeuw werd de Vijzelstraat verbreed van 8 naar 22 meter. Het eerste nieuwe gebouw aan de westzijde was de Nederlandse Handelmaatschappij van K.P.C. de Bazel. Tussen de Keizers- en Prinsengracht verscheen in 1926 een blok woningen boven winkels, naar ontwerp van de Amsterdamse School-architect J.M. van der Mey, maar dat stortte in 1955 gedeeltelijk in en werd in 1962 gesloopt. Na veel getouwtrek wist de Algemene Bank Nederland (ABN) bijna 15 jaar later gemeentelijke toestemming te krijgen om op deze locatie een bankgebouw neer te zetten. In het Maandblad Amstelodamum sprak van een 'misgreep', temeer omdat gebouw De Bazel al had aangetoond dat een volumineus bankgebouw een 'ontluistering voor de grachten' betekent. Het raadsbesluit van 15 december 1966 (met 30 tegen 14 stemmen) om dit gebouw in de Vijzelstraat op te richten was voor Geurt Brinkgreve (1917-2005) de aanleiding om uit de gemeenteraad te stappen. Brinkgreve beschouwde het gebouw door haar maat en schaal, maar ook door haar uiterlijke verschijningsvorm als een grote aantasting van de historische binnenstad. De 'Ban de Bank'-actie leidde tot een protestbeweging tegen het gemeentelijke beleid van cityvorming. Er vond in Krasnapolsky een 'teach-in' plaats tegen de Vijzelbank. In 1975 volgde de actie 'Amsterdaad', die resulteerde in 110.000 handtekeningen tegen dit beleid. In hetzelfde jaar werd door Geurt Brinkgreve de Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad (VVAB). Het gebouw markeert dus een omslag in het denken over de binnenstad.

De Vijzelbank wordt beschouwd als een mijlpaal van het modernisme. Het gebouw is sterk horizontaal gericht en is over de Kerkstraat heen gebouwd. De zijkanten aan de Keizers- en Prinsengracht maken met terrassen een getrapte overgang naar de lagere bouwhoogte van de grachten. Precies daartegen hadden verschillende architectuurrecensenten kritiek. Dit vertrappen en verbrokkelen werd als een oneerlijke verdoezeling gezien van wat in wezen een harde rechthoekige 'kapitalistische' kantoordoos had moeten zijn.

In 2006 werd overwogen het gebouw te vervangen door iets anders. Niet toen, maar pas in 2023 volgde een plaatsing op de gemeentelijke monumentenlijst - nadat het gebouw op respectvolle wijze was gerenoveerd, waarbij de buitengevel vrijwel onzichtbaar is vervangen. Gebouw Duintjer in de Vijzelstraat is in typologisch opzicht, zo werd geoordeeld, een belangrijk voorbeeld uit een steeds kleiner wordend corpus van kantoorgebouwen uit de naoorlogse jaren in Amsterdam en is daarmee behoudenswaardig geworden. Bovendien geldt het bankkantoor als één van de hoogtepunten in het oeuvre van architect Duintjer. De schade, die aan het historisch stadsbeeld is veroorzaakt, blijft door de monumentenplaatsing bestaan. Zou het gebouw na verloop van tijd gaan wennen?

Gebruikte literatuur:

  • d'Ailly, A.J. de (e.a.). Amsterdam door de bank genomen (open brief 5). Amsterdam, 1967
  • Geurt Brinkgreve. 'De Vijzelbank'. Binnenstad 178 (okt. 1999)
  • David Mulder. 'Duintjer Vijzelstraat gemeentelijk monument?' Binnenstad 260 (sept./okt. 2013)
  • Walther Schoonenberg. 'ABN-AMRO-gebouw van Duintjer in de Vijzelstraat op de monumentenlijst?' Binnenstad 218 (okt. 2006)
  • S. v. W. 'Het bankroet van de Vijzelstraat'. Maandblad Amstelodamum 54 (1967): p. 18-19
  • 'In memoriam Mr. Arn. J. d'Ailly'. De Lamp 3 (dec. 1967)
  • Inventarisatie architectuur post-'65. Amsterdam: Bond Heemschut, 2019

[Overige literatuur]

ABN Bank, Vijzelstraat 66-80 (© Walther Schoonenberg)
ABN Bank, Vijzelstraat 66-80
Tijdens de renovatie, gezien vanaf de Keizersgracht
Tijdens de renovatie, gezien vanaf de Keizersgracht
De ABN/Amro in de Vijzelstraat, gezien vanaf de Prinsengracht (© Walther Schoonenberg)
De ABN/Amro in de Vijzelstraat, gezien vanaf de Prinsengracht
1ste ontwerp voor de ABN-bank in de Vijzelstraat
1ste ontwerp voor de ABN-bank in de Vijzelstraat
1ste ontwerp voor de ABN-bank in de Vijzelstraat.
1ste ontwerp voor de ABN-bank in de Vijzelstraat.
Maquette van Duintjer/Trapman uit 1967/73
Maquette van Duintjer/Trapman uit 1967/73
Ban de Bank-affiche tegen de Vijzelbank
Ban de Bank-affiche tegen de Vijzelbank
Teach-in tegen de Vijzelbank, in Krasnapolsky in dec. 1966 met J.J. Vriend, Jasper Grootveld en Aldo van Eyck (uit: Amsterdam door de BANK genomen)
Teach-in tegen de Vijzelbank, in Krasnapolsky in dec. 1966 met J.J. Vriend, Jasper Grootveld en Aldo van Eyck (uit: Amsterdam door de BANK genomen)
De Vijzelbank in 1999
De Vijzelbank in 1999
Onderdoorgang Kerkstraat
Onderdoorgang Kerkstraat
De Vijzelstraat vóór de verbreding
De Vijzelstraat vóór de verbreding
Het woongebouw uit 1926
Het woongebouw uit 1926
Keizersgracht 650-658. Tekening uit het Grachtenboek van Caspar Philips
Keizersgracht 650-658. Tekening uit het Grachtenboek van Caspar Philips

[Grachtenboek van Caspar Philips]

Laatste wijziging: december 2023

[Over deze website]   [Contact opnemen]   [Inloggen]