Amsterdam Monumentenstad

De Bonte Os (1661)

Huisnaam: De Bonte Os
Adres: Prinsengracht 175
Oud adres: SS425, wijk 49, klein nr. 412, kadaster D5420, verponding 5065
Postcode: 1015DS
Gebouwtype: Winkel-woonhuis
Geveltype: Trapgevel
Bouwstijl: Amsterdamse Renaissance
Bouwjaar: 1661
Restauratie: gerestaureerd

(8 afbeeldingen)

De Bonte Os (1661)

In 1652 koopt Hendrick Jansz Vet, vleeshouwer/slager van beroep een huis en erf op de Prinsengracht. Tien jaar later, in 1661 laat hij het vervangen door het huidige pand en laat, en laat in het fries drie gevelstenen aanbrengen, links een schaap, OUT SCHAEP, midden een os, D+BONTE OS en rechts een lam, IONG + LAM. De Bonte Os is op de bovenrand gedateerd ANNO 1661. Het zijn alle drie verwijzingen naar zijn beroep. In 1667 verkopen de erven van Hendrick Jansz Vet het pand. Hendrik Coevoet, beroep brandewijnkoper, wordt de nieuwe eigenaar. Uit de periode 1667-1689 zijn geen koop/verkoopakten bewaard gebleven. In dat laatste jaar wordt Jacob Harmensz Bomhof, ook weer een vleeshouwer, de nieuwe eigenaar. In deze koop-/verkoopakte wordt, net als in de voorgaande, geen huisnaam genoemd; de omschrijving luidt: 'huis en erf op de Prinsengracht, oostzijde, bij de Prinsenstraat'. Pas in 1747, als de erven van Jacob Bomhof het pand verkopen, luidt de akte: 'Een huijs en erve, staande en gelegen binnen deze stad, en aldaar op de Prinsengracht, aan de oostzijde, het vierde huijs van de Prinsenstraat daar Out Schaep, D+Bonte Os en Iong + Lam in de gevel staan'. Nieuwe eigenaar wordt Richard de Haas, een uit Zutphen afkomstige koperslager. Zijn erven verkopen in 1781 het pand aan de Diakenen van de Mennonieten-gemeente, de beheerders van het achtergelegen Zon's Hofje.

Het huidige pand wordt in de Noord-Hollandsche Oudheden (6de stuk, pag 72) afgebeeld en beschreven als een fraaie trapgevel van gebakken en gehouwen steen met nieuwe pui. Later (onbekend wanneer) is deze houten onderpui, een winkelpui, in traditionele stijl gerestaureerd.

In het interieur is nog wel het 17de-eeuwse pand te herkennen, zij het dat het 'voorhuis' (de hoge winkelruimte aan de gevel) niet meer bestaat door het doortrekken van de vloer op de eerste verdieping. Het pand bestaat uit een voorhuis, een binnenplaats waar het tussenlid langsloopt en een kleine achterhuisje. Op de plaats in de hoek van het 'voorhuis' waar de oorspronkelijke spiltrap naar boven was, bevindt zich een nisje. Bij een latere verbouwing is er aan de gevel een extra ingang gemaakt met daarachter een steektrap naar de bovenverdiepingen. Het voorhuis heeft een 17de-eeuwse achtergevel met tuitgevel.

Gebruikte literatuur:

• https://www.gevelstenenvanamsterdam.nl/prinsengracht-175_01

[Overige literatuur]

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 4275
Adres: Prinsengracht 175
Adressen: Prinsengracht 175 A B
Inschrijvingsdatum: 01-09-1970
Redengevende omschrijving: Pand met trapgevel, versierd in de trant met grote boogblokken (1661). Drie gevelstenen.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]