Amsterdam Monumentenstad

Blauwbrug met op de achtergrond het Muziektheater

Naam: Brug 236 / Blauwbrug
Adres: Amstel
Gebouwtype: Brug
Bouwstijl: Neostijlen
Bouwjaar: 1883
Architect: B. de Greef en W. Springer
Opdrachtgever: Dienst der Publieke Werken
Eigendom: Gemeente Amsterdam
Restauratie: 1999

(10 afbeeldingen)

Blauwbrug met op de achtergrond het Muziektheater

Na de industriële revolutie begon een nieuwe bloeiperiode voor Amsterdam. Het toenemende verkeer stelde eigen eisen aan wegen en bruggen. Grachten werden gedempt en oude bruggen verdwenen. Voor de elektrische tram moesten bruggen worden verlaagd en dat kon omdat het water niet meer de functie van belangrijke verkeersweg had (het vervoer van goederen gebeurde steeds meer over land). De verlaging en verbreding van vele bruggen veranderde het traditionele beeld van Amsterdam als stad van stenen boogbruggen ingrijpend.

De vormgeving van de bruggen veranderde onder invloed van de industriële architectuur en techniek. Er dienden zich nieuwe constructiemogelijkheden aan. Gietijzer, welijzer en later staal deden hun intrede. De hoge boogbruggen werden platter gemaakt, verlaagd en verbreed. Vanaf ca. 1860 werden ze deels vervangen door platte plaatbruggen. De nieuwe platte bovenbouw bestond uit liggers van ijzer of staal, vaak geflankeerd door kolommen of opzetters en consoles van gietijzer ter decoratie. Ook de houten wipbruggen werden gaandeweg vervangen door exemplaren van staal, meestal vaste bruggen. Sommige bruggen op belangrijke vaarroutes werden als basculebrug uitgevoerd, soms in combinatie met een plaatbrug, zoals het geval is bij de zeer brede Hogesluis. Niet alleen in de 19de eeuw maar ook in de 20ste eeuw worden veel plaatbruggen gebouwd. Die bruggen worden in de stijl van de Amsterdamse School.

De Blauwbrug behoort tot de meest monumentale plaatbruggen van Amsterdam en dateert uit 1884. In verband met de Internationale Koloniale Tentoonstelling die in 1883 in Amsterdam gehouden werd ontwierpen de toenmalige stadsarchitecten twee Amstelbruggen: de Blauwbrug en de Hogesluis, bruggen met een welhaast Parijse allure. De Blauwbrug verving de oude houten Blauwbrug die daar sinds 1600 een belangrijke oeververbinding vormde. De monumentale vaste plaatbrug met drie doorvaarten heeft bijzonder fraaie pijlers van baksteen en natuursteen in de vorm van scheepsboegen met daarop marmeren zuilen voorzien van bladornamenten, kapitelen, maskers en polychrome keizerskronen als beëindiging. De vaasbalustrade is van natuursteen. De lantaarndragers op de zuilen hebben eveneens de vorm van scheepsboegen. De bijpassende lantaarns hebben keizerskronen. De brug werd in 1999 gerestaureerd. Onder andere werden de gietijzeren bogen in de twee buitenste doorgangen teruggeplaatst, de middelste bleef achterwege. De felblauwe kleur van de lantaarns, die vermoedelijk in 1939 verdween, keerde toen terug. Niet alle Amsterdammers waren daar enthousiast over, maar het is de oorspronkelijke kleur, aangetroffen bij een afgebroken lantaarn.

Gebruikte literatuur:

[Overige literatuur]

MIP-nummer: 13398
Functie: Brug
Architect: Greef, B. de en W.H. Springer
Jaartal: 1884
Bouwstijl: ?

Het Monumenten Inventarisatie Project, afgekort MIP, is een landelijk project van de Nederlandse Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dat tussen 1986 en 1995 werd uitgevoerd. In de MIP-database zijn cultuurhistorische gegevens opgenomen van 152.400 waardevolle Nederlandse gebouwde objecten uit de periode 1850-1940. Het inventarisatieproject leidde tot de aanwijzing van rijksmonumenten: het Monumenten Selectie Project (MSP). Niet alle MIP-panden werden beschermde rijksmonumenten. Meer informatie: www.nationaalgeoregister.nl.

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 518352
Adres: Amstel
Inschrijvingsdatum: 22-04-2002
Redengevende omschrijving: Inleiding. Een in 1883 tot stand gekomen BRUG over de Amstel. De brug verbindt de Amstelstraat met het Waterlooplein/Nieuwe Amstelstraat. Opdracht tot de bouw werd verleend door de Dienst der Publieke Werken van de gemeente Amsterdam. Ontworpen door de architecten B. de Greef en W. Springer. Gebouwd in de stijl van het eclecticisme. Het brugnr. is 236, de brug is echter beter bekend als de Blauwbrug. Deze derde brug ter plaatse werd in 1883 opengesteld en dankt haar naam aan een voorgangster, waarvan het houtwerk in blauwe kleur was geschilderd. In verband met de Internationale Koloniale Tentoonstelling die in 1883 in Amsterdam gehouden werd ontwierpen de toenmalige stadsarchitecten twee Amstelbruggen: de Blauwbrug en de Hogesluis. In verhouding tot de meer op de functionaliteit gerichte negentiende-eeuwse bruggen, hebben deze bruggen een grote allure. De architecten lieten zich mogelijk inspireren door de Parijse Alexander-III brug over de Seine. Voor de helft van de bouwkosten werd bijgedragen door de Amsterdamse Omnibus Maatschappij. Omschrijving. Monumentale vaste plaatbrug met drie doorvaarten. Verzwaarde landhoofden van baksteen en natuursteen, op de uiteinden voorzien van natuurstenen pylonen. Men maakte gebruik van blauwe kalksteen. De vaasbalustrade werd uitgevoerd in gepolijste witte kalksteen. Sommige balusters opgevat als kleine pijlers met kapiteel. De leuningen en onderbouw zijn van gietijzer, op het gedeelte boven de doorvaarten. De acht zuilen - vier aan weerszijden - zijn van gepolijst rood Zweeds graniet. Deze zuilen rusten op basement en grote vierkante piëdestal. Halverwege de zuilen een scheepsvorm, dierplastieken en masker. De dierplastieken fungeren als consoles of dragers voor dubbele lantaarns. In totaal zestien lantaarns. Aan de bovenzijde een Ionisch kapiteel en polychrome keizerskroon. De verzwaarde pijlers zijn uitgevoerd in een combinatie van baksteen en gebeeldhouwde natuursteen in de vorm van scheepsboegen. Rechte stalen randliggers met eenvoudig geprofileerde afdeklijst. Waardering. Rijk gedetailleerde vaste plaatbrug van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde. Karakteristieke en zeldzame verschijningsvorm, in het bijzonder de verzwaarde landhoofden, de pijlers en de zuilen met lantaarns. De Blauwbrug is redelijk gaaf bewaard gebleven. Tevens van grote situationele waarde als beeldbepalend element en verbindingsschakel tussen de Amsteloevers.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]