Brouwersgracht 130-134 
Willibrordus en Johannes
Naam: Willibrordus en Johannes
Adres: Brouwersgracht 130-134
Oud adres: 130: TT147, wijk 52, klein nr. 50, kadaster D5924, verponding 1632
134: TT145, wijk 52, klein nr. 51, kadaster D5924, verponding 1632
Postcode: 1013HA
Gebouwtype: Kerk
Geveltype: Lijstgevel
Bouwjaar: 1670±, 2de helft 19de eeuw, 1953
(18 afbeeldingen)
Tussen Brouwersgracht 130 en 134 leidt een smalle gang naar een oud-katholieke schuilkerk op nummer 132, de Willibrordus en Johannes. De schuilkerk is door verbouwingen ernstig aangetast, maar aan het huidige bedrijfsgebouw is aan de zijgevels en de kap nog duidelijk de schuilkerk af te lezen. In het interieur zijn de galerijen (zonder balustraden) nog aanwezig.
De katholieke schuilkerk de Willibrordus en Johannes achter Brouwersgracht 130-134 dateert uit ca. 1670. Sinds de 19de eeuw staat er een ander gebouw aan de gracht, maar ook daarin was een ingang naar de schuilkerk opgenomen. De kerk was gebouwd door de vermogende pastoor Justus Moederson en wordt 'groot' genoemd op de lijst van 26 'paapse vergaderplaatsen' van 1681. De kerk is aangetast door een verbouwing in 1953, maar goed te reconstrueren. De ruimte van 18 x 12 m had aan drie van de vier zijden een galerij op zuilen met daartussen een smalle diepe opening. Doordat de galerijen niet tot aan de altaarwand doorliepen, ontstond een pseudo-transept. Bijzonder is dat het tongewelf in het midden boven de opening een koepelvormige lantaarn heeft. De kerk lag niet op de begane grond, maar op een verdieping, bereikbaar via een lange trap in een gang vanaf de straat. Door de verbouwing van 1953 is veel verloren gegaan. Zo was er nog een 17de-eeuws trappenhuis met eikenhouten balustrade. De koepel was oorspronkelijk een pseudo-koepel opgenomen in de kap, maar tegenwoordig - door de verkleining van de kap - steekt deze uit de kap en is afgedekt door een tijdelijke dakbedekking.
Gebruikte literatuur:
- Ir. R. Meischke. 'Amsterdamse kerken van de zeventiende eeuw.' KNOB-Bulletin 12 (1959): p. 87-130
- Herman Pinkse. 'Schuilkerk op de Brouwersgracht.' Binnenstad 231 (nov. 2008)
Monumentenstatus: GM
Monumentennummer: 200618
Adres: Brouwersgracht 130-134
Adressen: Brouwersgracht 130 ;Brouwersgracht 132 1L,1R,2L,2R,3L,3R;Brouwersgracht 134
Inschrijvingsdatum: 15-12-2009
Redengevende omschrijving: geen beschrijving
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
[Grachtenboek van Caspar Philips]
Laatste wijziging: maart 2019