Amsterdam Monumentenstad

Herengracht 526, 524 en 522

Adres: Herengracht 524
Oud adres: X484, wijk 58, klein nr. 583, kadaster I1112, verponding 4429
Postcode: 1017CC
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Halsgevel
Bouwstijl: Hollands Classicisme
Bouwjaar: 1700±
Opdrachtgever: Thomas Boddens (±1700), Jacob van Ghesel jr. (1769/71)
Eigendom: Vereniging Hendrick de Keyser 1995
Restauratie: 1997

(29 afbeeldingen)

Halsgeveltop met doorboord bloemmotief.

De Amsterdamse behangselschilder Jurriaan Andriessen (1742-1819) heeft ca. 100 beschilderde behangsels gemaakt. Daarvan zijn er in Amsterdam nog maar vier met zekerheid bekend (gesigneerd) en drie worden aan hem toegeschreven (niet gesigneerd). Herengracht 524, een grachtenhuis met voor- en achterhuis, bevat in de zaal van het achterhuis een fraai interieur met beschilderde behangsels gesigneerd J. Andriessen en gedateerd 1771, gemaakt voor Jacob van Ghesel jr (1702-1792): een zeer goed voorbeeld van een 18de-eeuwse stijlkamer in Rococo-stijl. De wanden hebben rondom een houten lambrizering waarboven zich vakken met beschilderde behangsels met klassiek-arcadische landschappen bevinden. De landschappen bevatten aardige details als musicerende en dansende herders, kinderen bij een fontein, een zittende oude man, kinderen met een vogel en met honden, slapende jongeren onder een boom, een reiziger, etc. Zoals gebruikelijk bij landschappen op beschilderde behangsels bevindt de horizon zich overal op dezelfde hoogte, zodat je je midden een landschap waant (samen met de vierde wand met ramen die op de tuin uitkijken). De vakken zijn voorzien van geprofileerde lijsten met rocailles en bloemslingers in de hoeken. Boven in het midden zit steeds een strik. Aan de korte zijde bevinden zich twee ramen die uitzien op de tuin, aan de overzijde daarvan bevinden zich twee symmetrisch geplaatste deuren (de linker loos) met bovendeurstukken met daartussen drie behangsels. De bovendeurstukken tonen putti die spelen met honden en met een bok. Aan één van de lange zijden bevindt zich in het midden een schoorsteen met witmarmeren schouw en een houten boezem met spiegel met aan weerszijden van deze schoorsteen twee behangsels. De daar tegenover liggende wand bevat drie schilderingen (waarvan de rechter is voorzien van de signatuur). Naast de ramen zijn grisailles aangebracht met aan strikken opgehangen trofeeën. Tussen de ramen bevindt zich een gelijkaardig gedecoreerde penanttafel met bijbehorende spiegel. Typerend voor de Rococo is de koof met rocaillemotieven waardoor er een ronde overgang is gemaakt tussen de wanden en het stucplafond. Ook de hoeken van de kamer zijn afgerond.

De uitzonderlijk goed bewaard gebleven stijlkamer werd in 1949 door mevr. H.L.P. Jonas van 's Heer Arendskerke-Lefèvre de Montigny per legaat aan het Rijksmuseum geschonken. Ook al is de zaal daardoor eigendom van de staat geworden, het interieur is gelukkig in situ gebleven.

Gebruikte literatuur:

• P.M. Fischer. Ignatius en Jan van Logteren. Alphen aan den Rijn, 2005: p. 61
• Richard Harmanni. Jurriaan Andriessen (1742-1819) 'behangselschilder'. Leiden: Universiteit van Leiden, 2006
• Hans Tulleners en Peter Quatfass. Amsterdamse stijlkamers binnen de Singelgracht. Verborgen interieurs van werelderfgoedstad Amsterdam. Amsterdam, 2023: p. 62-63
• H.J. Zantkuijl. Bouwen in Amsterdam. Amsterdam, 1993: p. 502
• Jaarverslag Vereniging Hendrick de Keyser 77 (1995): p. 8-10

[Overige literatuur]

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 1882
Adres: Herengracht 524
Adressen: Herengracht 524
Inschrijvingsdatum: 21-05-1970
Redengevende omschrijving: Pand met halsgevel (plm 1700/XVIIIa). Snijraamhek uit de bouwtijd; gevellantaarn.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]