Amsterdam Monumentenstad

Adres: Herengracht 150
Oud adres: LL140, wijk 42, klein nr. 394, kadaster E3718, verponding 2542
Postcode: 1016BN
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Halsgevel
Bouwstijl: Lodewijk XV
Bouwjaar: 1617, 1750±, 1ste kwart 20ste eeuw

(7 afbeeldingen)

Hoekhuis, vormde oorspronkelijk met Herengracht 152 een renaissance trapgevel-tweeling, in de 18de eeuw verbouwd, gevel vernieuwd in (zeldzame) halsgevel in Lodewijk XV-stijl (gebogen lijstvormig fronton met kuifje), pothuis aan zijgevel. Begin 20ste eeuw opnieuw gewijzigd voor atelier: zijgevel (veel glas) en kap gewijzigd (zie zijgevel). Interieur: 17de-eeuwse plafondschilderingen ontdekt op balken en planken in 1995 (als bij Herengracht 152).

Oorspronkelijk vormden 150 en 152 samen met Herengracht 154 een trapgevel-drieling uit 1617, de oorspronkelijke bebouwing op deze plaats na de stadsuitleg van 1613. Herengracht 152 is nog het meest intact: de voorgevel doet ondanks de latere verbouwingen nog steeds denken aan de renaissance-trapgevel uit 1617. De gevelsteen met de stralende zon laat de huisnaam zien: 'De Son'. Herengracht 150, het hoekhuis, werd in ±1750 verbouwd. Het pand kreeg toen een halsgevel, maar het huis erachter bleef staan. Herengracht 154 is het meest veranderd. Herengracht 150 heeft een halsgevel met klauwstukken en een gebogen lijstvormig fronton in Lodewijk XV-stijl: een vrij zeldzame geveltop, omdat de meeste topgevels in deze periode klokgevels zijn. Aan de zijgevel aan de Leliegracht bevindt zich een pothuis. In de 20ste eeuw is het huis opnieuw verbouwd, namelijk ten behoeve van een atelier. De zijgevel heeft veel glas om het noorderlicht te vangen en de kap is gewijzigd: zie de merkwaardige verhoging achterop de kap. In plaats van dakpannen ligt er zink op het dak.

In 1993 bleek dat achter de 18de-eeuwse gevel het 17de-eeuwse huis in de kern nog aanwezig was. Toen twee verlaagde plafonds werden verwijderd, werden 17de-eeuwse plafondschilderingen aangetroffen. In 1996 werden deze schilderingen gerestaureerd. In het buurhuis Herengracht 152 werden exact dezelfde plafondschilderingen ontdekt. De beschilderingen tonen o.a. druivenranken. Behalve bloem- en fruitmotieven komen enkele cartouches voor, op de zijkanten van de balken, vergelijkbaar met die van Herengracht 178 uit ±1640. De kleur is een donkere oker. Daar in Herengracht 152 dezelfde plafondbeschilderingen werden aangetroffen, is het waarschijnlijk dat de beschilderingen dateren uit de bouwtijd van de trapgevel-drieling, dus uit 1617. Daarmee behoren ze tot de oudste plafondschilderingen van Amsterdam.

Gebruikte literatuur:

Walther Schoonenberg. 'De 17de-eeuwse plafondschilderingen van Herengracht 150-152.' Binnenstad 165 (sept. 1997)

[Overige literatuur]

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 1753
Adres: Herengracht 150
Adressen: Herengracht 150
Inschrijvingsdatum: 26-05-1970
Redengevende omschrijving: Hoekhuis met halsgevel (plm 1750) en pothuis tegen de zijgevel.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]