Herengracht 260-266 
Adres: Herengracht 260-266
Oud adres: 260: KK186, wijk 37, klein nr. 449, kadaster E3853, verponding 866
262: KK187, wijk 37, klein nr. 450, kadaster E3854, verponding 867
264: KK188, wijk 37, klein nr. 451, kadaster E3855, verponding 868
266: KK189, wijk 37, klein nr. 452, kadaster E3856, verponding 869
Postcode: 1016BV
Gebouwtype: Handelsgebouw/kantoor
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl:
Nieuw historiserende stijl
Bouwjaar: 1918-1919
Architect: Gebr. Van Gendt
Opdrachtgever: Verzekeringsmaatschappij De Nederlandsche Lloyd
(7 afbeeldingen)
Modern kantoorgebouw, gebouwd in 1918 naar ontwerp van architectenbureau Van Gendt met een historiserende gevel in een quasi-18de-eeuwse stijl (neo-Lodewijk XVI) met lijstgevel ingedeeld door twee zijrisalieten met geblokte lisenen. Boven de risalieten natuurstenen dakkapellen. Op de lijst (met het jaartal in de fries) staat een attiek bestaande uit een balustrade. Hoog geblokt basement. De gevel heeft veel fraaie detailleringen. Eén van de 200 nieuwe Rijksmonumenten uit de periode 1850-1940, in 2001 op de monumentenlijst geplaatst.)
Oorspronkelijk is dit fraai vormgegeven gebouw het kantoor van een verzekeringsmaatschappij. Het is in dure materialen opgetrokken. Het architectenbureau Van Gendt was van alle markten thuis en kon bouwen wat de opdrachtgever wilde. Hier slaagt men in het ontwerpen van een moderne maar ook historiserende gevel die goed past in de historische gevelwand. Later werd in dit gebouw het Domela Nieuwenhuis Museum gevestigd.
Om dit gebouw te kunnen bouwen werden in 1917 vier grachtenhuizen gesloopt. Daaronder bevond zich een fraaie trapgevel uit 1615 in de stijl van Hendrick de Keyser. De opdrachtgever daarvan was Pieter Symonsz van der Schelling - een regent van het Dolhuis dat eveneens in 1615 werd verbouwd. Op de gevel van het grachtenhuis van Pieter Symonsz stonden twee gebeeldhouwde pronkvazen die wellicht in het atelier van Hendrick de Keyser waren gemaakt.
Gebruikte literatuur:
- I.H. van Eeghen e.a. Vier eeuwen Herengracht. Amsterdam, 1976: p. 173
- David Keuning en Lydia Lansink. A.L. van Gendt (1835-1901), J.G. van Gendt (1866-1925), A.D.N. van Gendt (1870-1932), Architecten in zaken. Rotterdam: 1999
- Walther Schoonenberg. 'De nieuwe Rijksmonumenten in de Amsterdamse binnenstad. De 'jongere bouwkunst' opnieuw bekeken'. Binnenstad 185 (nov. 2000)
MIP-nummer: 12519
Functie: Kantoor
Architect: Gendt, Gebr. van
Jaartal: 1918
Bouwstijl: Traditionalisme
Het Monumenten Inventarisatie Project, afgekort MIP, is een landelijk project van de Nederlandse Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dat tussen 1986 en 1995 werd uitgevoerd. In de MIP-database zijn cultuurhistorische gegevens opgenomen van 152.400 waardevolle Nederlandse gebouwde objecten uit de periode 1850-1940. Het inventarisatieproject leidde tot de aanwijzing van rijksmonumenten: het Monumenten Selectie Project (MSP). Niet alle MIP-panden werden beschermde rijksmonumenten. Meer informatie: www.nationaalgeoregister.nl.
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 518349
Adres: Herengracht 260-266
Adressen: Herengracht 260-266
Inschrijvingsdatum: 12-12-2001
Redengevende omschrijving: Inleiding. Een in 1917-1919 tot stand gekomen KANTOORGEBOUW. Opdracht tot de bouw werd verleend door de uit 1854 daterende N.V. Amsterdamsche Mij. van Levensverzekering De Nederlandsche Lloyd. In historiserende trant ontworpen door de architectenfirma Gebr. van Gendt A.L.zn., teneinde ondanks de grotere schaal aan te sluiten bij de historische grachtenwand. Bij de bouw verder betrokken de Amsterdamsche Fabriek van cementijzer-werken "Wittenburg" (Systeem Monier).
N.B. Bij een verbouwing in 1928 werd op de bel-etage door de N.V. Mij. tot het aannemen en uitvoeren van bouwwerken v/h E.H. Helle een kluis gebouwd. Diverse latere verbouwingen.
Omschrijving. Op een rechthoekig grondplan ontworpen kantoorgebouw van zes bouwlagen onder een schilddak, gedekt met rechtsdekkende gegolfde Hollandse pannen. Op de hoeken van de noklijn twee als ruiters geplaatste gemetselde schoorstenen met natuurstenen band en beëindiging. De voorgevel is opgebouwd uit een rusticazone (souterrain en hoofdverdieping) van blokken van verschillende zandsteensoorten met natuurstenen plint; verder baksteen. Sterk horizontaal en verticaal gelede gevel met twee hoekrisalieten gevat in geblokte hoeklisenen. Op het niveau van het souterrain aan de rechterzijde een eenvoudige toegangspartij met deur in licht uitkragend natuurstenen kader met sluitstenen en geblokt ornament. Links hiervan een drietal vensters met dubbel draairaam met roedenverdeling gevat in omlopend natuurstenen lijstwerk. Aan de linkerzijde de hoofdtoegangspartij in overwegend natuursteen. Dubbele recente deur in ojiefvormig kader met sluitstenen en lijstwerk. Balkon op twee rolvormige consoles met schubben en parels; eenvoudige plaat waarop borstwering met eenvoudige balustrade met rechte posten en gedichte delen met leeg wapenschild temidden van eikenbladeren. Leuning met lijst. Aan weerszijden pilaster met geornamenteerd kapiteel en festoen. Dubbele openslaande balkondeuren in ojiefvormig kader. Band- en lijstwerk. Sluitsteen en band met florale decoratie. Deel van de cordonlijst die het lagere deel van de gevel afsluit. Daarboven segmentvormig fronton met florale vulling van het timpaan, alsmede een tweetal maskerons. Centraal een groot wapenschild met gevleugelde slangen, staf en de initialen NL (Nederlandsche Lloyd). Rol- en bandwerk.
Verder op het niveau van de hoofdverdieping vier vensters met kruiskozijn en roedenverdeling. Geaccentueerd kader, benedendorpel en bewerkte sluitstenen. Afsluitende cordonlijst. Hierboven het resterende gevelvlak. Op de verdiepingen elk vijf vensters, één per risaliet, drie in het middenvlak. Vensters met kruiskozijnen met draairamen en roedenverdeling. Natuurstenen kader en benedendorpel en kroonlijst. De vensters van de bovenste verdieping hebben die kroonlijst niet. Gevel wordt beëindigd door eenvoudige architraaf, fries met tekst 'ANNO 1918' en kroonlijst met blokken. Balustrade met open en gedichte delen. Links en rechts de vensters van de dakkapellen. Vensters met dubbele draairamen met achtruits roedenverdeling. Natuurstenen kader met lijstwerk. Segmentvormig fronton met florale decoratie en banderol. Aan weerszijden een voluut.
Achtergevel toont zeer regelmatige vensterverdeling.
Waardering. Kantoorgebouw van algemeen belang vanwege zijn architectuur- en cultuurhistorische waarde, verbonden met de vestiging van verzekerings- en bankkantoren in de binnenstad, met name aan de grote grachtengordel. Van verder belang is de nagestreefde inpassing in het historisch stadsbeeld.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
[Grachtenboek van Caspar Philips]
Laatste wijziging: augustus 2024