Anjeliersstraat 19 
Adres: Anjeliersstraat 19
Oud adres: OO383, wijk 47, klein nr. 214, kadaster D4126
Postcode: 1015ND
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Halsgevel
Bouwstijl:
Lodewijk XIV
Bouwjaar: 1637, 1ste helft 18de eeuw
Restauratie: 1991
(7 afbeeldingen)
Halsgevel met gedeelde klauwstukken onder rechte afdeklijst, fronton verdwenen, jaartal 1637 in de klauwstukken (merkwaardig!). Houten onderpui, 18de-eeuws met een 17de-eeuwse puibalk en consoles, met o.a. een deur naar een overbouwde gang. 18de-eeuws snijraam VERDWENEN.
Dit grote woonhuis in de Jordaan heeft een 18de-eeuwse halsgevel met een verminkte top: het afsluitende fronton is verdwenen en vervangen door een 19de-eeuwse rechte lijst. Het jaartal 1637 in de klauwstukken duidt er al op dat het pand in de kern 17de-eeuws is en in de 18de eeuw is verbouwd. Het komt in Amsterdam vrijwel niet voor dat een 18de-eeuwse gevel een eerdere 17de-eeuwse bouwtijd documenteert, dus dit jaartal op deze plek in de geveltop is uiterst zeldzaam en curieus.
Het meest interessant is de houten onderpui met drie deuren, hetgeen wijst op meerdere woningen. De benedenwoning heeft een centrale ingang, de ene deur ontsluit de bovenwoningen, de andere een overbouwde gang naar het achterterrein waar een inpandig huis heeft gestaan (Anjeliersstraat 21): een typische woonsituatie voor de Jordaan. Aan de vormgeving is te zien dat de pui 18de-eeuws is, maar de puibalk waarop de gevel rust dateert uit de 17de eeuw.
Het Bureau Monumentenzorg maakte in 1991 een restauratievoorstel om de topgevel aan te vullen met een passend fronton, maar dit ging niet door. De verminkte 19de-eeuwse toestand is gehandhaafd. Uit het artikel van Paul Broers in Binnenstad blijkt dat er intern discussie over is geweest. Kennelijk heeft de doctrinaire opvatting om de historisch gegroeide situatie te behouden gewonnen. De fraaie tekening van Neil Kesper laat zien hoe het had kunnen worden.
Gebruikte literatuur:
- Paul Broers. 'Amsterdam Gemeten. Anjeliersstraat 19'. Binnenstad 126 (april 1991)
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 279
Adres: Anjeliersstraat 19
Adressen: Anjeliersstraat 13 ;Anjeliersstraat 15 ;Anjeliersstraat 17 ;Anjeliersstraat 19
Inschrijvingsdatum: 02-04-1970
Redengevende omschrijving: Pand met halsgevel met gedeelde vleugelstukken (XVIII a/b). Afdekking verdwenen.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: april 2020