Bloemgracht 98 
Bloemgrachtkerk
Naam: Bloemgrachtkerk
Adres: Bloemgracht 98
Oud adres: MM51, wijk 43, klein nr. 46, kadaster D5175, verponding 2961
Postcode: 1015TN
Gebouwtype: Kerk
Geveltype: Puntgevel
Bouwstijl:
Neostijlen
Bouwjaar: 1880, 1927
Opdrachtgever: Christelijk Gereformeerde Gemeente
(7 afbeeldingen)
In rode baksteen gemetselde puntgevel in Willem II-gotiek, verticaal geleed door sterk uit het muurvlak stekende lisenen, op de hoeken en boven de daklijst een natuurstenen pinakel. Natuurstenen en geprofileerde daklijst waaronder gemetseld oplopend rondboogfries. De centrale ingangspartij op straatniveau heeft twee vrijstaande witgepleisterde zuilen waarop een gepleisterd fronton, links een rechts daarvan een toegang. Daarboven grote rondboogvensters. (Eén van de 200 nieuwe Rijksmonumenten uit de periode 1850-1940, in 2001 op de monumentenlijst geplaatst.)
De opdrachtgever van deze kerk was de Bouwcommissie der Christelijk Gereformeerde Gemeente, maar tegenwoordig in gebruik als Hersteld Apostolische Zendingskerk. Ondanks het zeer late bouwjaar wordt de architectuur van deze kerk nog tot de Willem-II-gotiek gerekend. De gevel vertoont belangrijke overeenkomsten met de in 1854 gebouwde Onze-Lieve-Vrouwe-kerk, Redemptoristenkerk, Keizersgracht 220 (St. Alfonsius der Redemptoristen) van de architect Th. Molkenboer.
Het stichtingsverhaal begint met een afscheiding van het hervormde kerkgenootschap. Op 14 oktober 1835 vond in het huis van makelaar Nicolaas Obbes aan de Bloemgracht een eerste bijeenkomst plaats. De 'Separatisten' wisselen daarna steeds van vergaderplaats om de politie te ontsnappen. Het gerucht van de afscheiding had zich zo snel over de stad verspreid dat er dringend behoefte was aan een kerkgebouw. Op Bloemgracht 90, de woning van onderwijzer J. van Velzen, werd een huiskerk ingericht door binnenmuren weg te nemen en vloeren gedeeltelijk open te breken. Uit een bouwkundig rapport van commissaris over Stads Publieke Werken Alewijn weten we dat er ook ijzeren kolommen zijn aangebracht (vermoedelijk nog aanwezig). Deze huiskerk was al spoedig te klein. Aan de Keizersgracht 489 verrees in 1852 een kerkgebouw, dat niet meer bestaat, en verderop op de Bloemgracht in 1880, dat wel nog bestaat. Toen de kerk werd gebouwd telde de Afgescheiden Kerk meer dan 6.500 leden en bezat ze drie kerken en drie predikanten. In de jaren twintig van de 20ste eeuw moesten er in de uitbreidingswijken kerken worden gebouwd. In 1924 werd besloten tot de bouw van de Nassaukerk in de Staatsliedenbuurt. Daardoor werd de Bloemgrachtkerk overbodig. In 1926 vond de laatste dienst plaats. In 1927 vond een verbouwing plaats waarbij op de begane grond een betonnen vloer werd aangebracht.
De pastorie was in het buurpand Bloemgracht 96 gevestigd.
In 2019 werd het middentorentje van de gevel verwijderd wegens bouwvalligheid. Het werd opgeslagen om later herplaatst te worden. Daarvoor zal eerst een restauratieplan moeten worden gemaakt. Doordat de verankering van dragende kolommen was weggeroest, stond de toren nauwelijks meer in verbinding met de kolommen. "Dit maakte het geheel instabiel", aldus bouwinspecteur Middeljans.
Gebruikte literatuur:
- Guido Hoogewoud. 'Jordaankerkjes'. Binnenstad 298 (mei/juni 2020)
- H.P.Ph.G. Kaajan. 'Vijftig jaar Waalkerk (1938-1986)'. Maandblad Amstelodamum 73 (1986): p. 82-89
- Dr. P.G. Kunst. 'De eerste afgescheiden kerk aan de Bloemgracht'. Ons Amsterdam 13 (1961): p. 92-94
- Website van de gemeente, https://www.amsterdam.nl/nieuws-centrum-west/kerktoren/ (geraadpleegd op 11 mei 2019)
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 518325
Adres: Bloemgracht 98
Adressen: Bloemgracht 98
Inschrijvingsdatum: 12-12-2001
Redengevende omschrijving: In 1880 tot stand gekomen KERK aan de noordzijde van de Bloemgracht. Op 22 april 1880 werd de bouwvergunning verleend, op 17 december was de bouw voltooid. Opdrachtgever was de Bouwcommissie der Christelijk Gereformeerde Gemeente. Ondanks zijn zeer late bouwjaar wordt de bouwstijl van de kerk tot de Willem-II-gotiek gerekend. De voorgevel vertoont in zijn hoofdvormen en voornaamste decoratie en ornament belangrijke overeenkomsten met de voorgevel van de in 1854 gebouwde Onze-Lieve-Vrouwe-kerk aan de Keizersgracht 220 (St. Alfonsius der Redemptoristen) van de architect Th. Molkenboer. Tegenwoordig in gebruik bij de Hersteld Apostolische Zendingskerk.
Omschrijving: Zaalkerk gebouwd op een rechthoekig grondplan en gedekt met een zadeldak met rode pannen. De omschrijving beperkt zich nu verder tot de voorgevel aan de Bloemgracht. In rode baksteen gemetselde gevel; sterk verticaal geleed door sterk uit het muurvlak springende lisenen. Deze lisenen rusten op een blauwgrijze natuurstenen plint en zijn opgebouwd uit natuurstenen blokken. Op het niveau van de begane grond tonen de lisenen aan weerszijden van de centrale toegang een verdiept profielvlak. Natuurstenen blokken hebben hier en daar afgeschuinde hoeken. Tussen de 'verdiepingen' hebben de lisenen een uitkragend profielstuk met afgeschuind vlak. Verder naar boven zijn de blokken gebiljoend. Op de hoeken en boven de daklijst geprofileerde blokken met daarop een natuurstenen pinakel met kleine torenkap en geprofileerde vlakken. Natuurstenen en geprofileerde daklijst waaronder gemetseld oplopend rondboogfries. Een cordonlijst laat de middentravée eindigen in een driezijdige afsluiting. Hierin boogfries met smalle spaarvelden. Centraal twee ranke halfzuilen met boog; verder dekplaten en nokruiter met torenspits op vier ranke zuilen.
Op straatniveau centraal de hoofdtoegangspartij met dubbele houten deur met smeedijzeren beslag en gehengen. Halfrond bovenlicht met halfronde en ronde tracering; verder glas-in-lood raamvulling. Uitkragend gepleisterd fronton volgt het getoogde bovenlicht en wordt afgesloten door natuurstenen kroonlijst en rust op twee vrijstaande witgepleisterde zuilen. Zowel links als rechts een enkelvoudige toegangsdeur in gelijke uitvoering met halfrond bovenlicht met lancetvormige tracering. Centraal een groot meervoudig geleed en getoogd venster met glas-in-lood raamvulling en rozet-geleding in de ronding. Schuingeplaatste natuurstenen benedendorpel. geprofileerde en gemetselde dagkanten. Aan weerszijden een kleiner soortgelijk venster. Nu driepas-motief in de ronding. Bij de ronding van deze vensters een omlopende gemetselde en iets uitkragende band.
N.B. In 1927 vond een verbouwing plaats. In het perceel werd een op de begane grond een vloer aangebracht van gewapend beton. Constructeur en gemachtigde was A.F. Baak. Het werk werd uitgevoerd door C. Korff jr. Opdrachtgever was Joh. G. Kalwij, voorzitter van de Vereniging "De Apostolische Kas" te Amsterdam.
Waardering: Kerkgebouw van algemeen belang vanwege zijn architectuurhistorische waarde als laat voorbeeld van een in Willem-II-gotiek gebouwde kerk. Object is verder van belang als bijzondere uitdrukking van een geestelijke ontwikkeling. Voorgevel van het kerkgebouw is gaaf bewaard gebleven en heeft een sterk beeldbepalende functie.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: juli 2021
