Amsterdam Monumentenstad

Herengracht 179-189

Naam: Associatie Cassa
Adres: Herengracht 179-189
Oud adres: 179: LL134, wijk 30, klein nr. 226, kadaster F415, verponding 5261
181: LL133, wijk 30, klein nr. 225, kadaster F414, verponding 5262
183: LL132, wijk 30, klein nr. 224, kadaster F413, verponding 5263
185: LL131, wijk 30, klein nr. 223, kadaster F412, verponding 5264
189: LL129, wijk 30, klein nr. 222, kadaster F411, verponding 5265
Postcode: 1016BE
Gebouwtype: Handelsgebouw/kantoor
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl: Art Nouveau
Bouwjaar: 1901-1902
Architect: C.B. Posthumus Meyjes sr.
Opdrachtgever: Associatie Cassa

(6 afbeeldingen)

Herengracht 179-189

Natuurstenen lijstgevel met veel details uit 1901-1902, ten behoeve van een bank ontworpen door C.B. Posthumus Meyjes met invloeden van Berlage en Jugendstil. Vier grachtenhuizen zijn hiervoor gesloopt (waaronder een fraaie pilastergevel). Meest linkse raamas met een eclectische portiek met granieten zuilen en puntgevel geaccentueerd. Getoogde vensters grijpen terug op de 18de eeuw. Rond 2000 verbouwd tot appartementencomplex en kreeg toen de naam 'De Groote Heer'. Loopt door tot aan het Singel. Later uitgebreid tot aan de Driekoningenstraat. (Eén van de 200 nieuwe Rijksmonumenten uit de periode 1850-1940, in 2001 op de monumentenlijst geplaatst.)

N.B. Deze beschrijving is zo kort omdat wij nog niet de kans hebben gehad dit pand te bezoeken en te beschrijven. Als u vindt dat wij snel langs moeten komen, laat het ons weten!

Gebruikte literatuur:

• Vincent van Rossem. 'C.B. Posthumus Meyjes (1859-1922). Een deftige architect'. Binnenstad 231 (nov. 2008)
• Vincent van Rossem 'Droogbak 1A'. Binnenstad 309 (sept.-dec. 2022)

[Overige literatuur]

MIP-nummer: 11760
Functie: Bankgebouw
Architect: Posthumus Meyjes, C.B.
Jaartal: 1900
Bouwstijl: Berlagiaans getinte Art Nouveau

Het Monumenten Inventarisatie Project, afgekort MIP, is een landelijk project van de Nederlandse Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dat tussen 1986 en 1995 werd uitgevoerd. In de MIP-database zijn cultuurhistorische gegevens opgenomen van 152.400 waardevolle Nederlandse gebouwde objecten uit de periode 1850-1940. Het inventarisatieproject leidde tot de aanwijzing van rijksmonumenten: het Monumenten Selectie Project (MSP). Niet alle MIP-panden werden beschermde rijksmonumenten. Meer informatie: www.nationaalgeoregister.nl.

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 518339
Adres: Herengracht 179-189
Adressen: Herengracht 179 A B C;Herengracht 181 A B C;Herengracht 183 A B C D E;Herengracht 185 A B C;Herengracht 187 A B C D;Herengracht 189 A B C D E F G H K
Inschrijvingsdatum: 12-12-2001
Redengevende omschrijving: Inleiding. In 1900-1902 tot stand gekomen BANKGEBOUW met HEK als erfscheiding, gebouwd in opdracht van de Associatie Cassa en ontworpen door de architect C.B. Posthumus Meyjes, in een Berlagiaans getinte variant van de Nieuwe Kunst. Omschrijving. Op een grondplan in de vorm van een parallellogram opgetrokken bankgebouw bestaande uit een souterrain, twee bouwlagen en een mezannino onder een dwarsgeplaatst zadeldak, gedekt met grijsblauwe leien in Maasdekking. De 38 meter lange voorgevel is geheel uit hard- en tufsteen opgetrokken en telt zeven traveeën van verschillende breedte. De middenpartij van vier traveeën wordt geflankeerd door twee bredere traveeën met uiterst links een door een puntgevel bekroonde travee met toegangspartij en rechts een door een topgevel bekroonde travee, vervolgens uiterst rechts een smalle hoektravee met torenvormige beëindiging onder met leien gedekt schilddak met piron in de vorm van een kruisbloem. Op de noklijn verder een viertal gepleisterde schoorstenen met uitkragende dekplaat. Vier kleine dakkapellen met dubbel venster onder ingestoken lessenaarsdaken. Voor het pand staat een reeks natuurstenen stoeppalen met siersmeedijzeren hekwerk. Op het straatniveau toont de gevel boven de plint de rustica-zone van het souterrain afgesloten door natuurstenen waterlijst. Serie van telkens twee souterrainvensters met zwaar traliewerk en uiterst rechts een dubbele houten paneeldeur onder vijfzijdig fronton. Luchtroosters aan de onderzijde van de deur. De hoofdtoegang aan een eenvoudige stoep van twee treden in de linker travee bestaat uit een protiek omlijst door een gedrongen gepolijste zuil met basement en corinthisch kapiteel, die een geprofileerde segmentboog dragen met kraag- en sluitstenen. Omlopende profiellijst. Boven de toegangspartij een aedicula met drie smalle vensters en een fronton op klossen. Aan weerszijden van de toegangspartij een smal enkelvoudig venster met kwartronde dagkanten, natuurstenen onderdorpel en siersmeedijzeren traliewerk, daarboven een kleiner venster met beneden- en bovendorpels. Op de verdieping een breed drievoudig geleed venster met vierkante bovenlichten. In de mezannino een drievoudig geleed venster met bovenlichten en aan weerszijden een venster; natuurstenen accenten op de kruisingen van kalf en stijlen, decoratief regelwerk. In de top een gekoppeld venster onder een halfrond spaarveld met jaartalaanduiding (MDCCCVI) temidden van florale motieven. De topgevel heeft uitgewerkte resevoirs van de goten; de top wordt versierd met kleine kolommen op sokkel met banden gesierd en een centrale geprofileerde begroting. Rechts van de entreepartij in het middendeel op het niveau van de hoofdverdieping vier grote meervoudig gelede vensters met bovenlichten en beneden- en bovendorpel; traliewerk voor de vensters en een klein luchtrooster eronder en daarnaast een groter venster met natuurstenen accent boven de stijlen of posten. Geheel rechts - in de 'toren' - een horizontaal geleed smal venster. Op de verdieping in het middendeel een serie van vier licht getoogde meervoudig gelede vensters met bovenlichten voorzien van versierde sluitstenen, voorstellende een uil, een arend, een pelikaan en een haan. Aan de rechterzijde een breed viervoudig geleed venster waarvan de middelste twee geledingen hoger zijn opgetrokken. Geheel rechts weer een klein venster. In de mezaninno in het middendeel een reeks van vier gekoppelde vensters onder een rechte gevelbeeindiging met een geornamenteerde gootbak op klossen of consoles. Aan de rechterzijde centraal een viervoudig geleed venster onder een halfrond spaarveld met temidden van florale motieven de jaartalaanduiding (MCMII). Aan weerszijden hiervan een klein venster. Verder een kleine puntgevel-beeindiging met doorlopende kolommen op sokkels en een geprofileerde bekroning. Opengewerkte natuurstenen balustrade. Geheel rechts de eenvoudige torenopbouw met drie lancetvensters aan de voorzijde. Lijst op klossen. INTERIEUR. Trappehuis met originele houten leuning met siersmeedijzeren hekwerk. Glas-in-lood raamvulling en vloeren van tesserae en granito. Ook verder tegelwerk in geometrische patronen. Gestucte panelen in tongewelven en bovendeurstukken met Mercurius-attributen. Marmervloeren. Bijzondere wenteltrap. Waardering. Bankgebouw met bijbehorend interieur van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde. Verder van typologisch belang, alsmede van belang als bijzondere uitdrukking van een economische ontwikkeling. Voorgevel is redelijk gaaf bewaard gebleven.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]