Amsterdam Monumentenstad

Marnixstraat 266-340. Amsterdamsch Tehuis voor Arbeiders

Naam: Amsterdamsch Tehuis voor Arbeiders (ATVA)
Adres: Marnixstraat 266-340
Postcode: 1016XS
Gebouwtype: Liefdadigheid/gezondsheidszorg
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl: Traditionalisme
Bouwjaar: 1918-1919
Architect: J.E. van der Pek

(5 afbeeldingen)

Marnixstraat 266-340. Amsterdamsch Tehuis voor Arbeiders

Monumentaal bouwwerk van 85 meter lang, opgetrokken in betonskeletbouw, paviljoen met zij- en twee middenrisalieten waarin zich de hoofdingangen onder Romaans-aandoende bogen bevinden. (Eén van de 200 nieuwe Rijksmonumenten uit de periode 1850-1940, in 2001 op de monumentenlijst geplaatst.)

N.B. Deze beschrijving is zo kort omdat wij nog niet de kans hebben gehad dit pand te bezoeken en te beschrijven. Als u vindt dat wij snel langs moeten komen, laat het ons weten!

Gebruikte literatuur:

• Joost Vermeulen. '100 jaar Amsterdamsch Tehuis voor Arbeiders'. Ons Amsterdam (april 2019): https://onsamsterdam.nl/100-jaar-amsterdamsch-tehuis-voor-arbeiders-atva

[Overige literatuur]

MIP-nummer: 11036
Functie: Amsterdams Tehuis voor Arbeiders
Jaartal: 1918
Bouwstijl: Traditioneel bouwen

Het Monumenten Inventarisatie Project, afgekort MIP, is een landelijk project van de Nederlandse Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dat tussen 1986 en 1995 werd uitgevoerd. In de MIP-database zijn cultuurhistorische gegevens opgenomen van 152.400 waardevolle Nederlandse gebouwde objecten uit de periode 1850-1940. Het inventarisatieproject leidde tot de aanwijzing van rijksmonumenten: het Monumenten Selectie Project (MSP). Niet alle MIP-panden werden beschermde rijksmonumenten. Meer informatie: www.nationaalgeoregister.nl.

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 518438
Adres: Marnixstraat 266-340
Adressen: Marnixstraat 266 A B C;Marnixstraat 268 A B C D E F;Marnixstraat 270 A B;Marnixstraat 272 A B C D;Marnixstraat 274 A B C D;Marnixstraat 276 A B C D;Marnixstraat 278 A B;Marnixstraat 280 A B C D;Marnixstraat 282 A B C D;Marnixstraat 284 A B C D;Marnixstraat 286 A B C D E F G;Marnixstraat 288 A B C D E;Marnixstraat 290 A B C D E F G;Marnixstraat 292 A B C D E;Marnixstraat 294 A B C D E F G;Marnixstraat 296 A B C D E;Marnixstraat 298 A B C D E F G;Marnixstraat 300 A B C D E F G H;Marnixstraat 302 A B;Marnixstraat 304 ;Marnixstraat 306 A B C D;Marnixstraat 308 ;Marnixstraat 310 A B C D;Marnixstraat 312 A B C D;Marnixstraat 314 A B C;Marnixstraat 316 A B C D E F;Marnixstraat 318 A B;Marnixstraat 320 A B C D;Marnixstraat 322 A B C D;Marnixstraat 324 ;Marnixstraat 326 A B C D E F G;Marnixstraat 328 A B C D;Marnixstraat 330 A B C D E F G;Marnixstraat 332 A B C D;Marnixstraat 334 A B C D E F G;Marnixstraat 336 A B C D;Marnixstraat 338 A B C D E F G;Marnixstraat 340 A B C D E F G H
Inschrijvingsdatum: 22-04-2002
Redengevende omschrijving: Inleiding. Aan de Marnixstraat in 1918-'19 tot stand gekomen Amsterdamsch TEHUIS voor (ongehuwde) Arbeiders (A.T.V.A) naar een ontwerp in Rationalistische trant van J.E. van der Pek in opdracht van de Vereeniging Amsterdamsch Bouwfonds. N.B. Het gebouw is tot stand gekomen met behulp van woningwetgeld. De gemeente nam hierover reeds in 1913 een besluit. Door de oorlog is het gebouw pas in 1918 gereed gekomen. Het tehuis bevatte 360 eenpersoonsslaapkamertjes van 2.20 x 2.90 m. met een vaste wastafel, voorts een conversatiezaal, een lees- en schrijfkamer, een eet- en een koffiezaal. In 1979 is het gebouw ingrijpend gerenoveerd. Omschrijving. Op onregelmatige plattegrond en in baksteen opgetrokken tehuis bestaande uit vier naast elkaar geplaatste en hoger opgetrokken paviljoens, uitgevoerd als risaliet (dus twee hoek- en twee middenrisalieten) met elkaar verbonden door drie tussenliggende, lager opgetrokken ondiepe bouwlichamen. De vooruitspringende paviljoens hebben een souterrain, een begane grond, een tussenverdieping en drie verdiepingen. De tussengebouwen hebben een souterrain, een begane grondverdieping, twee bovenverdiepingen en een kapverdieping. De hoekrisalieten worden gedekt door een schilddak; de middenrisalieten door een plat dak; de tussengebouwen door een mansardedak. De overkragende gootlijsten worden gedragen door deels houten en deels gemetselde sierconsoles. De twee middenpaviljoens hebben beiden een grote rondboogvormige ingangspartij. Zoals de hardstenen omlijsting van de boog al aangeeft geeft de linkerentree toegang tot het woonhuis; de rechter tot het eethuis. Beide portieken hebben een opgang d.w.z. een hardstenen trap van tien treden met zware aan de bovenzijde van natuursteen voorziene trapleuningen. De trappen geven op hun beurt weer toegang tot een segmentvormige entree. De portieken hebben een troggewelf met links en rechts van de opgang (thans dichtgemetselde) portiersloges. Het woonhuisportiek heeft nog één oorspronkelijke deur naar het souterrain; het eethuisportiek nog twee in oorspronkelijke staat verkerende deuren. De tussen de paviljoens gelegen bouwlichamen hebben aan de straatzijde een gemetselde borstwering met op regelmatige afstand van elkaar geplaatste ijzeren hekjes waarachter trappen naar het souterrain. Links van het gebouw bevindt zich een poortje en een ijzeren hek die toegang geven tot het achterterrein. Het middelste tussenliggende bouwlichaam heeft aan de achterzijde een entree met opgang. De regelmatig over de gevel verdeelde rechthoekige vensteropeningen zijn voorzien van zesruits schuiframen met zes- of drieruits bovenlichten. De grote rondboogvormige vensteropeningen in de begane grondverdieping van de tussengebouwen zijn voorzien van ramen met een afwijkende roedenverdeling. De gehele gevel is voorzien van uitkragend siermetselwerk, al of niet in een afwijkende kleur. Waardering. Amsterdamsch Tehuis voor Arbeiders van algemeen belang vanwege cultuur- en sociaalhistorische waarde als representatief voorbeeld van een tehuis bedoeld voor huisvesting van bepaalde bevolkingscategorieën zoals dat in de twintiger jaren van de 20ste eeuw door het gemeentebestuur werd gestimuleerd. Eveneens van architectuurhistorische en typologische waarde. Bovendien van belang in het oeuvre van J.E. van der Pek.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]