Herengracht 572 
Adres: Herengracht 572
Oud adres: Y215, wijk 60, klein nr. 608, kadaster I1256, verponding 5607
Postcode: 1017CH
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl:
Lodewijk XVI
Bouwjaar: 1666, 1790±
Opdrachtgever: Abraham Muyser (±1774)
(13 afbeeldingen)
Verbouwd in ca. 1790: houten lijst met vier consoles en festoenen, daarboven een dakkapel, in 19de eeuw bepleisterd, stoep verdwenen. Interieur: zaal met zes beschilderde behangsels van Jurriaan Andriessen uit ca 1774 (niet gedateerd, niet gesigneerd), trapbaluster in Lodewijk XVI-stijl, voorkamer met stucwerk in Lodewijk XVI-stijl (in 19de eeuw verbreed). Deurstukjes zijn gestolen.
Herengracht 572 werd oorspronkelijk gebouwd in 1666, oorspronkelijke bebouwing in de Vierde Uitleg van 1663. Het had toen een halsgevel met klauwstukken met honden. In ±1790, waarschijnlijk 1791, werd het huis ingrijpend verbouwd. De halsgevel werd vervangen door een rechte lijstgevel in Lodewijk XVI-stijl. Ook de stoep verdween: de ingang werd verplaatst naar het souterrain. Daardoor kon de voorkamer over de gehele breedte van het huis worden gemaakt. De houten kroonlijst heeft vier consoles en twee festoenen, zoals toegepast in de Lodewijk XVI-stijl. Op de kroonlijst staat een attiek en een dakkapel. In de 19de eeuw werd de gevel gepleisterd, waardoor hij zijn huidige 19de-eeuwse karakter kreeg. De weinig opvallende voorgevel doet niet vermoeden dat er een interieur van grote waarde achter schuilgaat.
Zo zijn er stucwerk en trapbalusters te bewonderen in Lodewijk XVI-stijl uit ±1790, de periode dat het huis ingrijpend verbouwd werd. Zeer bijzonder is echter de zaal (het belangrijkste vertrek in het achterhuis) gedomineerd door zes beschilderde behangsels van Jurriaan Andriessen, gemaakt in ca. 1774 in opdracht van Abraham Muyser die het huis in 1772 had geërfd van zijn moeder. De beschilderde behangsels, die geïdealiseerde landschappen tonen, zijn niet gesigneerd of gedateerd. De doeken zijn op drie wanden aangebracht; de vierde wand geeft via de vensters uitzicht op de tuin. De horizon is op alle doeken op dezelfde hoogte aangebracht, waardoor men het idee krijgt werkelijk in het landschap te staan. Op de linkerwand rechts zien we een behangsel met een boerenkar op een stenen brug. Bij het water zitten drie vissende mannen. Op de achtergrond staat een stellingmolen. Op de linkerwand midden staan op de voorgrond twee zwanen. Op de achtergrond is een herberg met een uithangbord te zien. Links van de schouw rijdt een boerenwagen met paard. Over de wagen ligt een zeil. We zien mannen, schapen en een hond. Rechts van de schouw tenslotte is op de achtergrond een boerderij te zien met nog verder weg, tussen de bomen, een buitenplaats. Het betreft één van de vroegste voorbeelden van Andriessens inheemse landschappen, niet italianiserend, maar Hollands, alhoewel enigszins geïdealiseerd. Zo kwam een stenen brug niet voor in het Hollandse landschap. Boven de deuren hebben vroeger deurstukjes gezeten. Deze zijn echter gestolen.
Bij een laatste verbouwing is de schouw - die niet authentiek was - verwijderd voor een keukenblok. De behangsels zijn van hoge cultuurhistorische waarde en zijn gelukkig gehandhaafd.
Gebruikte literatuur:
- Richard Harmanni. Jurriaan Andriessen (1742-1819. Een schoon vergezicht. Amsterdam: Museum Van Loon / Uitgeverij Waanders, 2009: p. 30
- Hans Tulleners. De Gouden Bocht. 21 monumenten aan de Amsterdamse Herengracht. Open Monumentendag 1989. Amsterdam, 1989: p. 87
- H.J. Zantkuijl. Bouwen in Amsterdam. Amsterdam, 1993: p. 479, 545
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 1902
Adres: Herengracht 572
Adressen: Herengracht 572 A B C D E F
Inschrijvingsdatum: 21-05-1970
Redengevende omschrijving: Huis uit 1666 met gepleisterde gevel onder versierde rechte lijst (XIX B).
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
[Grachtenboek van Caspar Philips]
Laatste wijziging: januari 2017