Amsterdam Monumentenstad

De Vier Heemskinderen

Huisnaam: Vier Heemskinderen
Adres: Herengracht 394
Oud adres: HH521, wijk 33, klein nr. 517, kadaster E4051, verponding 5957
Postcode: 1016CJ
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Klokgevel
Bouwstijl: Hollands Classicisme
Bouwjaar: 1671±
Eigendom: Vereniging Hendrick de Keyser 1918
Restauratie: 1970

(17 afbeeldingen)

Herengracht 294

Dit hoekhuis staat op één van de mooiste punten van de Amsterdamse binnenstad, op de hoek van de Heren- en de Leidsegracht. Dit punt markeert tevens de grens tussen de stadsuitleg van 1613 en die van 1663. Herengracht 394 is gebouwd vlak na de laatste stadsuitleg. De Leidsegracht is toen iets verschoven.

Herengracht 394 heeft een vroege klokgevel in de stijl van het Hollands classicisme. We zien bloem- en fruitmotieven langs de zijkanten, een gebogen topfronton, een versiering en festoenen rond de hijsbalk en festoenen tussen de ramen. Dit type vroege klokgevel lijkt nog erg op de halsgevel. Boven de puibalk bevindt zich de gevelsteen De Vier Heemskinderen, het huisteken waar de naam van het huis op is aangebracht. Herengracht 394 lijkt kleiner en smaller dan het in werkelijkheid is: het heeft een merkwaardige driehoekige plattegrond. Dit komt wel vaker voor bij hoekhuizen.

Hoekhuizen hebben overigens een andere indeling dat het gewone grachtenhuis, omdat er geen binnenplaats is: het voorhuis is extra diep en een achterhuis ontbreekt. In het achterste gedeelte van het hoekhuis bevinden zich vaak aparte (boven)woningen, ontsloten door een deur in de zijgevel. Aan de zijgevel van Herengracht 394 bevindt zich een pothuis. De deur in de zijgevel ontsluit de bovenwoningen. Let op het houten trapje op het pothuis: de deur zit zo hoog dat er een trapje nodig is om het hoogteverschil tussen het pothuis en de toegang te overbruggen. Op een tekening van Jan van der Heyden is te zien dat er in de 17de eeuw twee aparte pothuizen waren waartussen een hoge steektrap stond.

Uit de tekening in het Grachtenboek blijkt dat de raamindeling in de voorgevel is gewijzigd: er zijn twee gelijke vensters in plaats van de 17de-eeuwse smal-breed-smal verdeling. De geveltop is echter behouden gebleven. Waarschijnlijk had de gevel oorspronkelijk siervazen.

Dit pand is eigendom van de Vereniging Hendrick de Keyser sinds 1918 en is gerestaureerd in 1968/70.

Gebruikte literatuur:

• R. Meischke, H.J. Zantkuijl, W. Raue en P.T.E.E. Rosenberg. Huizen in Nederland. Amsterdam. Zwolle, 1995: p. 303-306

[Overige literatuur]

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 1832
Adres: Herengracht 394
Adressen: Herengracht 394 2,3,H
Inschrijvingsdatum: 21-05-1970
Redengevende omschrijving: Hoekhuis met klokgevel met oeil-de-boeuf en gevelsteen (XVIIc/d); tegen de zijgevel een pothuis.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]