Home Binnenstad Objecten Afbeeldingen Berichten Contact

Herengracht 431

Bij 't Lam

  1. Identificatie
  2. Beschrijving
  3. Literatuur
  4. Register
  5. Afbeeldingen
  6. Google Maps

Naam: Bij 't Lam
Adres: Herengracht 431
Singel 452
Postcode: 1017BR
Gebouwtype: Kerk
Bouwjaar: 1639, 2de kwart 19de eeuw

(21 afbeeldingen)

Doopsgezinde schuilkerk, verborgen achter Singel 448, 450, 452 en 454 (zie poortjes), maar beter zichtbaar vanaf de Herengracht, waar zich een onbebouwd kavel bevindt afgesloten door een hekwerk (uit ca. 1840), inpandige galerijkerk van 18 x 30 m. Interieur: Galerijen op Toscaanse zuilen, orgelkas en frontpijpen van J. Struphler uit 1777, preekstoel uit dezelfde periode. Zie ook: Singel 452, Singel 450 en Singel 454.

De tweehuizen Singel 454 en 456 waren gebouwd door de doopsgezinde koopman Harmen Hendriksz van Warendorp in 1608. Daarachter verrees een schuurkerk, waaraan later galerijen werden toegevoegd. Deze eerste kerk werd in 1639 vervangen door de huidige galerijkerk. Wagenaar zegt in deel II, p. 196: "De grootste der drie (doopsgezinde) Gemeenten heeft twee kerken (...) staande tusschen den Singel en Heerengraft. De eerste, de Kerk bij 't Lam genaamd, gelegen tusschen de Beuningstraat en 't Koningsplein, schijnt voor 't einde der zestiende, of in 't begin der zeventiende eeuwe, bestaan te hebben, in een ruim pakhuis, behoorende tot de brouwerije het Lam." De doopsgezinden hadden nog een andere kerk. Bij de Toren, gebouwd in ca. 1635, op een terrein achter Singel 158, maar deze schuilkerk werd gesloopt in 1818. Gelukkig is 't Lam uit 1639 wel bewaard gebleven. De kerk is 18 x 30 m en heeft aan drie van de vier zijden een dubbele galerij op Toscaanse zuilen. Bijzonder is dat de preekstoel aan de lange zijde zijde is geplaatst, waar geen galerijen en zich grote vensters bevinden, waardoor deze galerijkerk een sterk centraliserende aanleg heeft. Oorspronkelijk was er een balkenzoldering. De preekstoel en het orgel, die samen één meubel vormen, dateren uit 1777.

Gebruikte literatuur:

  • H.W. Alings. 'Bij 't Lam 1608-1958'. Ons Amsterdam 10 (1958): p. 284-288
  • Dick van der Horst en Martin Pruijs. 'Tot cieraet deser stede'. 20 monumenten in de historische kern van Amsterdam Open Monumentendag 1994, Amsterdam, 1994: p. 33
  • F. Kuiper en V. van der Zijpp. Bij 't Lam. 1608-1958. De Doopsgezinde Singelkerk te Amsterdam. Amsterdam, 1959
  • Ir. R. Meischke. 'Amsterdamse kerken van de zeventiende eeuw.' KNOB-Bulletin 12 (1959): p. 87-130
  • Hans Tulleners. De Gouden Bocht. 21 monumenten aan de Amsterdamse Herengracht. Open Monumentendag 1989. Amsterdam, 1989: p. 13

[Overige literatuur]

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 5402
Adres: Singel 452
Adressen: Singel 452
Inschrijvingsdatum: 29-09-1970
Redengevende omschrijving: Doopsgezinde kerk. Vierkant gebouw met hoofdgevel met uitspringende vleugeltjes, alles onder rechte lijst (XIXb) aan een voorplein aan de Herengracht afgesloten door een ijzeren hek (XIXb); gevel van de dienstvertrekken aan 't Singel, onder rechte lijst (XIXA), waarvoor stoeppalen. Inwendig galerijen op Toscaanse zuilen (oorspronkelijk XVII),dak XIXc. Orgelkas en frontpijpen van J. Struphler uit 1777. Preekstoel XVIIId.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

Herengracht 431 (© Walther Schoonenberg)
Herengracht 431
Hekwerk aan de Herengracht 431 (© Walther Schoonenberg)
Hekwerk aan de Herengracht 431
Achterzijde van de schuilkerk aan de Herengracht 431 (© Walther Schoonenberg)
Achterzijde van de schuilkerk aan de Herengracht 431
Ingangspartij aan de Herengracht-zijde (© Walther Schoonenberg)
Ingangspartij aan de Herengracht-zijde
Herengracht 431. Tekening uit het Grachtenboek van Caspar Philips
Herengracht 431. Tekening uit het Grachtenboek van Caspar Philips
Poortje in Singel 450 leidt naar Bij 't Lam (Singel 452). (© Walther Schoonenberg)
Poortje in Singel 450 leidt naar Bij 't Lam (Singel 452).
Onderpui van Singel 450 met poortje naar Doopsgezinde Kerk (© Walther Schoonenberg)
Onderpui van Singel 450 met poortje naar Doopsgezinde Kerk
Gang onder Singel 450 naar de schuilkerk
Gang onder Singel 450 naar de schuilkerk
Interieur (© Walther Schoonenberg)
Interieur
De galerijkerk heeft twee galerijen boven elkaar (© Walther Schoonenberg)
De galerijkerk heeft twee galerijen boven elkaar
De galerijen worden gedragen door Toscaanse zuilen (© Walther Schoonenberg)
De galerijen worden gedragen door Toscaanse zuilen
De galerijen lopen voor de kerkvensters langs (© Walther Schoonenberg)
De galerijen lopen voor de kerkvensters langs
Eén van de houten Toscaanse zuilen van de galerij, ingeklemd tussen de balustrade (© Walther Schoonenberg)
Eén van de houten Toscaanse zuilen van de galerij, ingeklemd tussen de balustrade
Preekstoel en orgel in één meubel (© Walther Schoonenberg)
Preekstoel en orgel in één meubel
Preekstoel (© Walther Schoonenberg)
Preekstoel
Plattegrond van de schuilkerk. Tekening van Henk Zantkuijl
Plattegrond van de schuilkerk. Tekening van Henk Zantkuijl
10: Schuilkerk De Krijtberg, 16: Schuilkerk 't Lam. Kadasterkaart 1832
10: Schuilkerk De Krijtberg, 16: Schuilkerk 't Lam. Kadasterkaart 1832
Buurt II in de buurtatlas van Loman met de Krijtberg (A plus in blauw de nieuwe kerk) en 't Lam (B)
Buurt II in de buurtatlas van Loman met de Krijtberg (A plus in blauw de nieuwe kerk) en 't Lam (B)
Zijgevel van de kerk gezien vanuit het westen in 1693
Zijgevel van de kerk gezien vanuit het westen in 1693
Interieur van de kerk in 1794
Interieur van de kerk in 1794
Een doopplechtigheid in de doopsgezinde kerk Bij Het Lam, 's avonds bij kaarslicht.
Een doopplechtigheid in de doopsgezinde kerk Bij Het Lam, 's avonds bij kaarslicht.

Laatste wijziging: januari 2023

[Over deze website]   [Contact opnemen]   [Inloggen]