Reguliersdwarsstraat 50-64 
Adres: Reguliersdwarsstraat 50-64
Oud adres: 50: X322, wijk 57, klein nr. 34, kadaster I864, verponding 3781
54: X324, wijk 57, klein nr. 35, kadaster I864, verponding 3782
56: X325, wijk 57, klein nr. 36, kadaster I865, verponding 3783
58: X326, wijk 57, klein nr. 37, kadaster I866, verponding 3784
60: X327, wijk 57, klein nr. 38, kadaster I867, verponding 3785
62: X328, wijk 57, klein nr. 39, kadaster I868, verponding 3786
64: X329, wijk 57, klein nr. 40, kadaster I4317, verponding 3787
Postcode: 1017BM
Monumentenstatus: GM
Monumentennummer: 200736
Adres: Reguliersdwarsstraat 50
Adressen: Reguliersdwarsstraat 50 ;Reguliersdwarsstraat 52 ;Reguliersdwarsstraat 54 ;Reguliersdwarsstraat 56 ;Reguliersdwarsstraat 58 ;Reguliersdwarsstraat 60 ;Reguliersdwarsstraat 62 ;Reguliersdwarsstraat 64
Inschrijvingsdatum: 21-10-2014
Redengevende omschrijving: Stedenbouwkundige context Het bouwblok wordt omsloten door de Vijzelstraat, de Herengracht, het Koningsplein en de Reguliersdwarsstraat. Het oorspronkelijke beeld van de Reguliersdwarsstraat werd gedomineerd door koetshuizen behorende bij de huizen aan de Gouden Bocht van de Herengracht. In de nacht van 26 op 27 april 1943 werd in dit deel van de Reguliersdwarsstraat grote schade aangericht door een neerstortende Engelse bommenwerper. Daarbij ontstond tussen het Singel en de Reguliersdwarsstraat de grote bouwkavel van de Spaarbank voor de stad Amsterdam (1961, eveneens van K.L. Sijmons) en werden ook het Carltonhotel en de bebouwing aan de even zijde van de Reguliersdwarsstraat ernstig beschadigd. In 1958 zijn alle restanten van de bebouwing opgeruimd. Daarna dienden de percelen Reguliersdwarsstraat 50-64 als parkeerterrein. In 1966 gaf de Hollandse Sociëteit van Levensverzekeringen NV, eigenaresse van het Carltonhotel, opdracht tot het bouwen van een parkeergarage met winkels op de begane grond en twee lagen kantoorruimte. Architectonische verschijningsvorm Het gebouw telt boven de begane grond vijf bouwlagen. Op de begane grond zijn zes ondiepe winkelruimten gerealiseerd, met daarachter parkeerruimte en de toegang tot de hellingbaan aan de oostzijde die naar de hoger gelegen parkeerdekken voert. De ingang/uitgang voor auto’s is aan de westzijde gesitueerd. Aanvankelijk was aan de oostzijde een doorrit voor taxi’s voorzien, waar nu de ingang/uitgang voor automobilisten te vinden is. De winkelpuien van natuursteen en aluminium verkeren in originele staat. De eerste laag boven de winkels is een parkeerdek, dan volgen twee lagen met kantoorruimte. De ingang voor deze kantoren is aan de westzijde gesitueerd. Deze twee verdiepingen zijn voorzien van hardhouten puien, de glasvlakken zijn iets schuin geplaatst, de bewegende delen staan recht, zodat een verrassend reliëf ontstaat. Het houtwerk was oorspronkelijk donker van kleur, waarschijnlijk blank gelakt, maar is nu wit geschilderd. De oorspronkelijke kantelramen zijn vervangen door kunststof draaikiep exemplaren. Na de twee bouwlagen met kantoren volgen weer twee parkeerdekken, waarvan de bovenste in feite een plat dak is. De parkeerlagen zijn aan de straatzijde open, zij het afgesloten met een zorgvuldig ontworpen doorrijbeveiliging. Het geheel kan zonder meer aangeduid worden als een bijzondere compositie, waarbij het meer gesloten oostelijke deel, waarachter de hellingbaan schuil gaat, een tegenwicht biedt aan de dominante horizontale lijnen in het ontwerp. Overigens vormt ook deze betonnen hellingbaan zelf een markant gegeven. In zijn beschrijving van de Spaarbank vermeldt Sijmons dat het Carltonhotel ‘architectonisch een zeer moeilijke buurman’ is. Ook de westelijke kopgevel met twee grote baksteenvlakken vormde een element in de compositie, maar deze wordt nu aan het oog onttrokken door belendende nieuwbouw. Oorspronkelijk waren de parkeerdekken ook aan de achterzijde open. Dit veroorzaakte waarschijnlijk veel overlast voor omwonenden, de gevels zijn nu afgesloten. In- en uitrijden op de bovenste laag is beperkt tot 7.30-19 uur. De oorspronkelijke indeling van de kantoorverdiepingen heeft bij een recente renovatie plaats moeten maken voor een meer eigentijds concept. Cultuurhistorische context K.L. Sijmons (1908-1989) was een bekende architect die met name faam heeft verworven met een aantal protestantse kerkgebouwen, waaronder de Thomaskerk in Amsterdam Zuid (1966). In 1932 vormde hij samen met andere jongeren, onder wie Piet Zanstra en Arthur Staal, de Groep 32. Zij fuseerden al snel met de architectenkern ‘de 8’, maar deze fusie werd geen succes, een aantal leden van Groep 32 kon zich tenslotte toch niet vinden in het meer dogmatische functionalisme van ‘de 8’. In 1932 werd Sijmons ook partner in het architectenbureau Zanstra, Giesen & Sijmons, dat al snel indruk maakte met de atelierwoningen in de Zomerdijkstraat (1934). Hun deels nog bestaande bloemenwinkel ‘Ivy’, Leidseplein 35, uit 1935 was vooral werk van Sijmons. Hij begon in 1954 een eigen bureau. De Spaarbank voor de stad Amsterdam en de tegenover liggende parkeergarage met winkels en kantoren vormen nu een fraai ensemble in de Reguliersdwarsstraat dat behoort tot de hoogtepunten van het modernisme in Amsterdam. Het verschijnsel parkeergarage dateert uit de jaren dertig toen ondermeer in de Wijdesteeg en het Molenpad speciale parkeervoorzieningen werden gebouwd. Na de oorlog volgden grotere garages, waaronder met name de bekende Europarking van P. Zanstra en de garage tussen de Pieter Pauwstraat en de Huidekoperstraat, die typologisch meer verwant is met het ontwerp van Sijmons maar veel minder architectonische kwaliteit heeft. Conclusie Het gebouw voldoet ruimschoots aan de criteria voor plaatsing op de gemeentelijke monumentenlijst. De architectonische waarde is hoog. Het is een krachtig voorbeeld van modernisme, de combinatie van functies is typologisch uniek en het ontwerp is van evident belang voor het oeuvre van Sijmons. Ook de stedenbouwkundige waarde is niet gering. Het is vele passanten zelfs na jaren nog niet opgevallen dat zij langs een parkeergarage lopen of fietsen, terwijl het een gebouwtype is met een zeer slechte naam. Cultuurhistorisch getuigt het gebouw van de periode waarin cityvorming nog volop gaande was in de binnenstad, net als het bankgebouw aan de overzijde van de straat. Afgezien van het witte schilderwerk is het ontwerp voor de straatgevel nog in oorspronkelijke staat, de puntgave winkelpuien uit de jaren zestig mogen stilaan zelfs een unicum genoemd worden. De oorspronkelijke kantoorinrichting is verdwenen maar deze was niet van essentieel belang voor het ontwerp. Al met al kan dus ook gesproken worden van een hoge zeldzaamheidswaarde, het betreft een zeer bijzondere parkeergarage die goed bewaard is gebleven. K.L. Sijmons Dzn, ‘De Spaarbank voor de Stad Amsterdam’, in: Bouwkundig Weekblad 84 (1966), p 430-437. Manfred Bock e.a., Van het Nieuwe Bouwen naar een Nieuwe Architectuur, Den Haag 1983.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: mei 2021