Oudekerksplein 27 
Sacristie
Naam: Sacristie
Adres: Oudekerksplein 27
Postcode: 1012GX
Gebouwtype: Kerk
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl:
Historiserend
Bouwjaar: 1515, 1965
(24 afbeeldingen)
De sacristie of kosterij van de Oude Kerk is tijdens de grote restauratie van de Oude Kerk in een 17de-eeuwse toestand teruggebracht, op basis van aangetroffen bouwsporen en oude prenten. Renaissance-gevel met ontlastingsbogen en kruiskozijnen.
De Sacristie uit ca. 1515-1520 bevond zich tijdens de restauratieperiode van de Oude Kerk in zeer slechte staat. Er werd besloten het gebouw af te breken en te herbouwen. Dat gebeurde in 1965. De gevels in renaissance-stijl, waarin ondermeer kruiskozijnen, zijn dus een reconstructie, maar dat is zeer nauwgezet gebeurd op basis van aanwezige bouwsporen en materialen: niet alles is opnieuw gemaakt. Bij de reconstructie ging men uit van de toestand in 1660 waarvan veel gegevens voorhanden waren. Dus zowel de 18de- als de 19de-eeuwse verbouwingen werden ongedaan gemaakt. Daarbij verdween de in de 18de gebouw gebouwde bovenverdieping. Bij de herbouw zijn in het interieur alle waardevolle onderdelen teruggeplaatst (in de zeer uitvoerige documentatie van de restauratie van de Oude Kerk is alles vastgelegd). Het woonhuis bevat ondermeer de Ondertrouwkamer (toegankelijk vanuit de kerk via de Roodeur in de Sebastiaanskapel) met een 18de-eeuwse schouw in Rococo-stijl en geschilderde behangsels met daarnaast een kamer met een 17de-eeuwse kastenwand en plafondbeschilderingen op balken en planken.
De Ondertrouwkamer is van groot historisch belang. In deze kamer kamer zetelden van 1578 tot 1656 de commissarissen van Huwelijkse Zaken. Iedereen die in Amsterdam wilde trouwen, moest door de Roo' deur (of Roodeur): de verbinding tussen de Sebastiaanskapel in de Oude Kerk en de Ondertrouwkamer in de Sacristie. Zo'n tweehonderdduizend Amsterdammers zijn door deze deur gegaan om in ondertrouw te gaan (zie het ondertrouwregister in het Stadsarchief). In 1656 werd deze functie overgenomen door het nieuwe stadhuis op de Dam.
De geschilderde behangsels in de Ondertrouwkramer dateren uit de 18de eeuw en waren in 1965 aangetroffen in de toen gesloopte bovenverdieping. Ze werden van belang geacht en geplaatst in de gerestaureerde Ondertrouwkamer. In 2022 was een nieuwe restauratie nodig. Ze zijn terughoudend gerestaureerd, waardoor ze veel lichter zijn geworden. De behangsels met vogels en bloemen passen goed bij de Rococo-schouw en vormen een passende context voor wat hier eeuwenlang gebeurde: het in ondertrouw gaan.
Laatste wijziging: april 2023