Amsterdam Monumentenstad

Prinsengracht 771-773

Naam: Frankfort en Elseneur
Adres: Prinsengracht 771-773
Oud adres: 771: CC540, wijk 56, klein nr. 153, kadaster I1930, verponding 3353
773: CC541, wijk 56, klein nr. 152, kadaster I1929, verponding 3352
Postcode: 1017JZ
Gebouwtype: Pakhuis
Geveltype: Tuitgevel
Bouwjaar: 1671
Architect: Pieter Adolfsz de Zeeuw (meester-timmerman) en Dirk Philipz Fuyck (meester-metselaar)
Opdrachtgever: Guilliam Pels
Restauratie: 1976

Prinsengracht 771-773

In 1671 geven koopman Guilliam Pels opdracht voor het bouwen van zes pakhuizen aan de Prinsengracht, genaamd Amersfoort, Bordeaux, Koningsbergen, Dantzig, Elseneur en Frankfort, kortom de steden waar de firma Pels handel dreef. Daarvoor betaalde hij aan de meester-timmerman en metselaar 28.273 gulden. De pakhuizen zijn elk 10 m breed en 30 m diep. In 1669 had hij al een stal met bovenwoning en een pakhuis (de Palmboom) gebouwd op de Keizersgracht, op erf 45 en een stuk van 44, thans Keizersgracht 481-489, waaraan in 1670 op het daarachter gelegen erf 36 en de helft van 35 op de Herengracht een woonhuis werd toegevoegd, thans Herengracht 438 (voltooid in 1673). Pels bezat nog meer pakhuizen, verderop de Prinsengracht, Offen, Praag, Riga en Stockholm.

Van de zes pakhuizen zijn er slechts twee bewaard gebleven, Frankfort en Elseneur. Ze werden in de 17de eeuw vooral gebruikt voor de opslag van graan, hennep, lijnzaad en brandewijn. In de 18de eeuw werden de pakzolders verhuurd aan handelaren. Handelsgoederen werden in Amsterdam van de haven naar de pakhuizen vervoerd met dekschuiten en konden dankzij een inwendige hijsinstallatie naar de pakzolders worden getakeld. Na eeuwenlang als pakhuizen gediend te hebben, werden ze in 1976 verbouwd tot appartementen, waarvoor een gemeenschappelijke entree en hal werd gebouwd. De vloer van de begane grond heeft nog de originele 17de-eeuwse klinkers. De diepe pakhuizen hebben geen lichthof zodat ze niet geschikt zijn voor bewoning. Om dat te verhelpen werd de pakhuizen 'uitgekernd': in het midden werd een lichthof gebouwd. In de appartementen vormen de zware balkenplafonds, typerend voor pakhuizen, een sfeervol element. Sinds de verbouwing tot appartementen staan de hijsluiken permanent open, wat een heel ander beeld geeft dan vroeger toen ze doorgaans dicht zaten.

Gebruikte literatuur:

• I.H. van Eeghen. 'De pakhuizen van Pels'. Maandblad Amstelodamum 57 (1970): p. 217-224
• Dr. Magda Révész-Alexander. Die Alten Lagerhäuser Amsterdams. Eine Kunstgeschichtliche Studie. Den Haag, 1954

[Overige literatuur]

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 4400
Adres: Prinsengracht 771-773
Adressen: Prinsengracht 771
Inschrijvingsdatum: 08-09-1970
Redengevende omschrijving: Laag pakhuis met puntgevel (XVII B).
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 4401
Adres: Prinsengracht 771-773
Adressen: Prinsengracht 773 A B C D
Inschrijvingsdatum: 08-09-1970
Redengevende omschrijving: Laag pakhuis met puntgevel (XVII B).

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]