Amsterdam Monumentenstad

Keizersgracht 387

Huisnaam: De Vergulde Ster
Adres: Keizersgracht 387
Oud adres: HH469, wijk 33, klein nr. 195, kadaster E4084, verponding 5902
Postcode: 1016EJ
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Verhoogde halsgevel
Bouwstijl: Hollands Classicisme
Bouwjaar: 1668, 1840/45, 1860±, 1889
Architect: Justus Vingboons (1668)
Opdrachtgever: Coenraad Segers & Catharina van Heyst (1668), Hendrik Julius Köningswarter (1840/45), Jenny Stadtnitski (ca. 1860), Anthony Jan Karseboom (1889)
Bewoners: Coenraad Segers & Catharina van Heyst (1668), Julius Köningswarter (1817), Henri Julius Köningswarter (1845), Frans van Heukelom en Jenny Stadtnitski (1857), Charlotte Hepner en Pierre Chretien Wunderly (1872), Anthony Jan Karseboom (1879), J.H. Worst (1909)
Eigendom: Vereniging Hendrick de Keyser 1955
Restauratie: 1967

(27 afbeeldingen)

Keizersgracht 387

Dit in opdracht van Coenraad Segers en Catharina van Heyst ontworpen koopmanshuis werd gebouwd op het eerste kavel op de Keizersgracht in de Vierde Uitleg van 1662: de huizen zijn groter en hoger dan in de Derde Uitleg. Het was niet toegestaan om gangen naar achtererven te maken, maar dit huis heeft een poortje links, bekroond door een vergulde ster, de huisnaam. Voorheen lag hier een grachtje, de Heere dwarsburgwal met de stadssteenhouwerij. De erven werden vanaf het midden van de 17de eeuw bebouwd. Dit huis is gebouwd in 1668. De gang achter het poortje leidt naar een aparte ingang van het achterhuis: heel curieus want dat komt nooit voor in Amsterdam. Er is in deze gang ook een ingang naar de keuken in het souterrain. De Hollands-Classicistische halsgevel is ontworpen in de stijl van de beroemde Amsterdamse bouwmeester Philip Vingboons. Het ontwerp wordt toegeschreven aan Justus Vingboons, de broer van Philips. De gaaf bewaard gebleven zandstenen gevel heeft gebeeldhouwde klauwstukken, guirlandes en gebogen frontons boven de vensters. Onder het zolderluik bevindt zich een jaartalstaan.

De plattegrond van het huis gaat terug op de 17de eeuw, maar de interieurdecoratie dateert uit de 19de eeuw. In die tijd werd het koopmanshuis bewoond door de Joodse bankiersfamilie Köningswarter, waarvan twee generaties van 1817 tot 1857 hier woonden, eerst Julius en daarna zijn zoon Henri met hun gezinnen. Zij hadden vanwege hun Joodse achtergrond geen toegang tot Felix Meritis, maar hun huis was in deze periode middelpunt van cultureel en intellectueel leven. In de zaal vonden concerten plaats. Deze grote zaal in het achterhuis fungeerde later als kantoor van het bankiershuis. Het had van oudsher een aparte ingang via het poortje aan de gracht. Rond 1860 heeft het echtpaar Van Heukelom-Stadnitski het huis gedeeltelijk laten verbouwen. Het huis ademt nog de sfeer van de verschillende tijdperken van bewoning. De gang heeft stucwerk in Lodewijk XV-stijl, evenals de kamers. De betimmeringen, schouwen en stucplafonds zijn vermoedelijk gemaakt in ca. 1840, maar zijn bijna niet te onderscheiden van de 18de-eeuwse Lodewijk XV-stijl (de Rococo). Interessant aan het huis is dat het een vroeg voorbeeld van een dwarsgeplaatst achterhuis heeft, waarvan de indeling in de 18de eeuw werd gewijzigd. De zaal kreeg in 1889 een neorenaissance betimmering, maar het cassette-plafond met een patroon van Davidsterren, dat het meest in het oog springt, is vermoedelijk nog uit de tijd van de Köningswarters. Inwendig is het huis sindsdien nooit ingrijpend verbouwd. Hierdoor is het 19de-eeuwse interieur gaaf bewaard gebleven. In 1955 schonken mr. J.H. Worst en zijn echtgenote mevr. Worst-Kalf het huis per legaat aan de Vereniging Hendrick de Keyser. In 1967 werd de bouwvallig geworden gevel gedemonteerd en opnieuw opgebouwd.

Gebruikte literatuur:

• Coert Peter Krabbe. Huizen van fortuin. Wooncultuur aan de Amsterdamse grachten 1860-1920 Amsterdam: Stokerkade, p. 49-51
• R. Meischke, H.J. Zantkuijl, W. Raue en P.T.E.E. Rosenberg. Huizen in Nederland. Amsterdam. Zwolle, 1995: p. 307-313
• J. Vriese. 'Snijramen'. Ons Amsterdam 10 (1958): p. 215-218
• Jaarverslag Vereniging Hendrick de Keyser, 95 (2013): p. 15-16
• 'Veertig jaar 'Hendrick de Keyser'. Rede van mr. H. Westermann, ter gelegenheid van de herdenkingsbijeenkomst in de zalen van het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap, 11 januari 1958'. Ons Amsterdam 10 (1958): p. 98-104

[Overige literatuur]

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 2331
Adres: Keizersgracht 387
Adressen: Keizersgracht 387
Inschrijvingsdatum: 09-06-1970
Redengevende omschrijving: Pand met zandstenen halsgevel met oeils-de-boeuf, vensterfrontons enz. (1668) en empire deurpartij, waarnaast een poortje uit de bouwtijd, toegang gevend tot een gang.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]