Amstel 95 
Adres: Amstel 95
Oud adres: W750, wijk 14, klein nr. 190, kadaster H4011
Postcode: 1018EL
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Halsgevel
Bouwstijl:
Lodewijk XIV
Bouwjaar: 1740
Opdrachtgever: Hendrik van der Plaat
Eigendom: Stadsherstel 1958
Restauratie: 1972
(9 afbeeldingen)
Fraaie halsgevel met gebogen lijstvormig fronton met gekeerde voluten, kuif en vulling. Bij de restauratie in 1972 is de onderpui met stoep teruggebracht en ook de roedenverdeling. Hier tekende Christiaan Andriessen zijn beroemde dagboek (1805-1808).
Tijdens het oprichtingsproces van Stadsherstel werd in 1955 een rapport op tafel gelegd over de exploitatiemogelijkheden van deze panden. Op basis van dit rapport werd besloten dat de doelstellingen van de op te richten Maatschappij haalbaar zouden zijn, mits de overheid het onrendabele deel van de restauraties subsidieerde. Amstel 95 en 97 waren dus de eerste panden die - zij het theoretisch - bewezen dat de stadsherstel-gedachte levensvatbaar zou zijn. Het lukte niet om de panden te verwerven. Ondertussen was men al aan de Zandhoek bezig daadwerkelijk te bewijzen dat het financieel mogelijk was om oude versleten woonhuizen te restaureren. Amstel 95 en 97 werden in 1958 alsnog verworven. Bij de restauratie kreeg Amstel 95, dat een lelijke onderpui met portiek had gekregen, zijn 18de-eeuws uiterlijk terug.
Aan de gevel hangt een fraaie 18de-eeuwse gevellantaarn. Theo Rouwhorst, voormalig adjunct hoofd Bureau Monumentenzorg, kocht in 2003 voor € 10,- op een kringloopwinkel deze originele Amsterdamse lantaarn en zou afkomstig zijn van Herengracht 438, waar het op de zolder had gelegen. Het is één van de standaardmodellen die Bureau Monumentenzorg in 1985 had geselecteerd en uitgetekend voor herplaatsing aan Amsterdamse gevels. Dit is het barokke 'Amsterdamse model' uit ca. 1760-1770 en past dus goed bij dit pand. Net zo'n lantaarn hangt aan Herengracht 4. De lantaarn is op de juiste plaats opgehangen, nl. op de middelste penant. De restauratie en herplaatsing van de lantaarn in 2013 werd bekostigd door de Vereniging Vrienden van Stadsherstel.
Gebruikte literatuur:
- Walther Schoonenberg. 'Meer aandacht voor de particuliere gevellantaarn'. Binnenstad 223/224 (oktober 2007)
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 181
Adres: Amstel 95
Adressen: Amstel 95 2,3,H,O
Inschrijvingsdatum: 26-03-1970
Redengevende omschrijving: Pand met halsgevel (XVIIIb) met gelobde volutenafdekking.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: april 2021