Henri Polaklaan 9 
De Burcht
Naam: De Burcht
Adres: Henri Polaklaan 9
Oud adres: (Plantage Franselaan) V91, wijk 15, klein nr. 42, kadaster H4858, verponding 6551
Postcode: 1018CP
Gebouwtype: Vereniging/horeca
Bouwjaar: 1899
Architect: H.P. Berlage
Opdrachtgever: Algemene Nederlandse Diamantbewerkersbond
Eigendom: Vereniging Hendrick de Keyser 2007
(13 afbeeldingen)
Eén van de hoogtepunten uit het oeuvre van H.P. Berlage: vakbondsgebouw geïnspireerd op Italiaanse raadhuizen, met kantelen bekroonde toren. Interieur: een uniek voorbeeld van gemeenschapskunst (Gesammtkunstwerk) van H.P. Berlage en R.N. Roland Holst, waarin monumentaliteit en symbolisme samenkomen, o.a. een fraai trappenhuis, vergaderzaal, etc.
De Algemene Nederlandse Diamantbewerkersbond (ANDB) was de belangrijkste vakbond van de Joodse diamantbewerkers in Amsterdam. De bond werd opgericht in 1894 door onder meer Henri Polak (1868-1940), de periode tot aan de Eerste Wereldoorlog was tevens de bloeitijd van de diamantindustrie in Amsterdam. Het was de eerste vakbond in Nederland. Het vakbondsgebouw aan de Henri Polaklaan, ontworpen door H.P. Berlage, staat bekend als De Burcht van Berlage, of kortweg De Burcht. Het ontwerp is geïnspireerd op Italiaanse raadhuizen. Zowel de toren als het gebouw zelf wordt bekroond met kantelen. Het gebouw is een Gesammtkunstwerk van H.P. Berlage en R.N. Roland Holst en heeft een bijzonder monumentaal interieur waarin veel symbolisme aanwezig is in de vorm van beschilderingen en spreuken.
Interessant is de relatie tussen Berlage en Henri Polak, die er als gemeenteraadslid en voorzitter van de ANDB voor zorgde dat Berlage in de eerste decennia van de 20ste eeuw meerdere opdrachten verwierf zoals het stedenbouwkundig plan voor de Transvaalbuurt en de woningbouw voor de AWV aldaar. Henri Polak was overigens ook een groot liefhebber van de historische binnenstad en lid van de Bond Heemschut.
Gebruikte literatuur:
Inventarisatie Joods Cultuurhistorisch Erfgoed: p. 92
MIP-nummer: 10392
Functie: Kantoor
Architect: Berlage, H.P.
Jaartal: 1899
Bouwstijl: Vroeg-Berlagiaans
Het Monumenten Inventarisatie Project, afgekort MIP, is een landelijk project van de Nederlandse Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dat tussen 1986 en 1995 werd uitgevoerd. In de MIP-database zijn cultuurhistorische gegevens opgenomen van 152.400 waardevolle Nederlandse gebouwde objecten uit de periode 1850-1940. Het inventarisatieproject leidde tot de aanwijzing van rijksmonumenten: het Monumenten Selectie Project (MSP). Niet alle MIP-panden werden beschermde rijksmonumenten. Meer informatie: www.nationaalgeoregister.nl.
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 1509
Adres: Henri Polaklaan 9
Adressen: Henri Polaklaan 9
Inschrijvingsdatum: 09-07-1974
Redengevende omschrijving: Gebouw van de Algemene Nederlandse Diamantbewerkersbond (1899, door H.P.Berlage). Sobere, door de middeleeuwse Italiaanse raadhuizen geinspireerde, door kantelen bekroonde gevel en zijdelings staande toren. Inwendig monumentaal ongepleisterd bakstenen trappenhuis.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: augustus 2018