Amsterdam Monumentenstad

Graansilo Korthals Altes

Naam: Graansilo Korthals Altes
Adres: Silodam 100
Postcode: 1013AS
Gebouwtype: Pakhuis
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl: Neostijlen
Bouwjaar: 1896-98
Architect: J.F. Klinkhamer en A.L. van Gendt
Restauratie: 2001

(2 afbeeldingen)

Graansilo Korthals Altes

De silo, met een lengte van 105 meter, bestond uit 60 stortschachten met elk een oppervlak van 15 m2. In totaal kon er 17 miljoen kilo graan worden opgeslagen. In 1952 werd aan de zuidzijde van de bestaande, een geheel nieuwe 45 meter lange en 37 meter hoge betonnen silo tegenaan gebouwd. In 1987 raakte de graansilo overbodig en dreigden plannen tot sloop. Twee jaar later werd het gebouw echter gekraakt. Drie jaar later werd een aanvraag tot rijksmonument van de Vereniging tot Behoud van de Graansilo gehonoreerd, vanwege “de achitectuurhistorische waarde, de industrieel-archeologische waarde, en de markante historisch functionele situering aan het IJ”. De graansilo is daarna door A. van Stigt veranderd in een appartementengebouw. De herbestemming heeft grote gevolgen gehad voor de architectuur. Weliswaar zijn het oorspronkelijke volume en het silhouet onaangetast gebleven, maar de nieuwe woningen vereisten vele verticale reeksen open raampartijen in het blinde bakstenen omhulsel waardoor het kenmerkende massieve burchtachtige, gesloten karakter van de oorspronkelijke graansilo grotendeels verloren is gegaan. Het gebouw is thans in gebruik als woon- en werkruimte met 92 vrijesectorwoningen en zo'n 4.500 m2 bedrijfsruimte.

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 422518
Adres: Silodam 100
Adressen: Silodam 100-256
Inschrijvingsdatum: 13-05-1992
Redengevende omschrijving: Op de kop van de westelijke Amsterdamse havenpier "Steenen Hoofd" van het IJ gesitueerde GRAANSILO, gebouwd naar ontwerp van J.F. Klinkhamer en A.L. van Gendt in 1896-98 in opdracht van J.Ph. Korthals Altes (directeur van de N.V. Maatschappij tot Exploitatie van Graansilo's en Pakhuizen), met bijbehorende elevatoren, ketelhuis, schoorsteen en dienstwoning uitgevoerd in een eclectische trant. Het omvangrijke, grotendeels symmetrisch opgezette, bouwwerk is opgetrokken in baksteen met sokkel, door rondboogfriezen en lisenen afgesloten spaarvelden en attiek, en bevat in het midden het uit zes bouwlagen en kapverdieping onder leien tentdak bestaande reinigingsgebouw met ter weerszijden elk een twaalf traveeën tellende opslagvleugel onder zadeldak met lichtkap en dakkapellen, waarbij de twee traveeen aan de uiteinden telkens zijn teruggerooid onder mansardekap. Deze vleugels bevatten tesamen 120 gemetselde karen van vierkante grondvorm en een stelsel van ijzeren trekstangen, waarvan de rozet-ankers de spaarvelden in de grotendeels blinde gevels markeren. De parterre bevat een afwisselende reeks van getoogde achtruitsvenster - met roosterluiken en siermetselwerkvulling in de segmentbogen - en dienstingangen, waarvan de meeste oorspronkelijke houten deuren nog resteren. Voorts zijn bakstenen lijsten en reliefs, arkeltorentjes, klimmende boogfriezen toegepast en in de kapverdieping, middentoren en bijgebouwen gevarieerde venstervormen met roedenverdeling. Het reinigingsgebouw - waar in oorsprong de machinerie stond opgesteld en op de eerste verdieping aan de IJ-zijde een kantoor voor de silobaas was ingericht - bevat inwendig ijzeren kolommen die balkenvloeren steunen, doch op de eerste verdieping zijn troggewelven en ijzeren binten aangebracht; bij de ingang aan de stadszijde bevindt zich een gedenksteen blijkens inscriptie in 1897 gelegd door de opdrachtgever. Op de oost-hoek, aan de IJ-zijde, bevindt zich de achtzijdige, door kantelen bekroonde, lostoren met elevator. Op de noordhoek, aan de IJ-zijde, is het ketelhuis aangebouwd onder zadeldak met lichtkap en met hoog opgaande, vrijwel vrijstaande schoorsteen op achtkante plint. Op de westhoek, tegen ketelhuis en opslagvleugel aan, is de dienstwoning gebouwd, met twee bouwlagen op L-vormige grondslag, waarbij de smalle lange vleugel wordt bekroond door een dwarse mansardekap met dakkapellen uit de bouwtijd en de korte vleugel plat is afgedekt. Graansilo-gebouw met bijbehorende onderdelen van algemeen belang uit oogpunt van zowel architectuurhistorische waarde wegens de sobere eclectische utiliteitsbouw van verzorgd gedetailleerde baksteen-architectuur, als industrieel-archeologische waarde als tamelijk vroeg en zeldzaam geworden voorbeeld van een geheel in baksteen uitgevoerd silogebouw met elevatortoren alsook wegens de markante, historisch-functionele situering aan het IJ. N.B. Het aangrenzende in gewapend beton uitgevoerde silogebouw uit de na-oorlogse periode valt buiten deze bescherming, evenals de naderhand aan- en bijgebouwde dienstruimten (twee onder lessenaarsdak opgetrokken aanbouwtjes uiterst links aan de stadzijde, een v.m. buiten-urinoir midden links aan de stadzijde, een vrijstaand, plat afgedekt GEB-gebouwtje daartegenover, de aan het reinigingsgebouw over de kade heen gebouwde golfplaten luchtbrug, de plat afgedekte aanbouw rechts tussen het oorspronkelijke silogebouw en het na-oorlogse silogebouw).

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]