Amsterdam Monumentenstad

Muntplein 1

Naam: De Volharding
Adres: Muntplein 1
Amstel 2
Oud adres: (Schapenmarkt) D59, wijk 27, klein nr. 8, kadaster F3347, verponding 3859
Postcode: 1017CK
Gebouwtype: Handelsgebouw/kantoor
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl: Neostijlen
Bouwjaar: 1892
Architect: A.L. van Gendt

(6 afbeeldingen)

Muntplein 1

Doorgaans werden de ontwerpen van vader en zonen Van Gendt positief beoordeeld. Dat was niet het geval bij dit hoekpand dat kritiek kreeg van een uitgesproken tegenstander van de zgn. neostijlen: W. Kromhout. Deze schreef in Architectura dat het geheel zich ontpopte als één van die 'quasi rijke-opgevatte' hoekgebouwen van de laatste tijd, 'veel overeenkomend met de essence die men zou kunnen trekken uit de afbeeldingen van gebouwen in Duitschland, gewijzigd overeenkomstig de eischen van ons materiaal en ...zink'. Behalve Duitse renaissance (het puntige, grillige lijstwerk) signaleerde Kromhout 'Fransch-Renaissance-achtige dagbalusters', 'Lodewijk XII Gotische torusprofielen' en 'sterk modern Fransche' cartouches tussen de twee verdiepingen. Hoewel van mindere kwaliteit dan zijn buurman, de sigarenwinkel op Reguliersbreestraat 1, een werk van Van Gendt-leerling Evert Breman, vond Kromhout De Volharding wel grappig: 'Beschouwen we het geheel, dan zien we een vroolijk gebouw, tintelend en schaterend in den Maartschen zonnenschijn, van een oppervlakkig-artistieke conceptie, guitig zijn spitsje in de lucht stekende, als een klein jongleurtje, die op een groote tafel gezeten, grappen verkoopt; met een erker, die naar zijn geboorte zoekt en zich verwondert op eens zóó groot en zwaar te zijn geworden (...). Sprekend door zijn kwistig beeldhouwwerk, verrassend door zijn detail-combinaties, die enigszins aan den in aanbouw zijnden schouwburg herinneren, zal deze gevel wél tot een deel van het publiek spreken, maar de gloedvolle, voor Bouwkunstig schoon niet geheel onvatbare wandelaar, zal het slechts matiglijk bekoren, terwijl we overtuigd zijn dat beeldhouwers en schilders er slechts even naar zullen kijken, om dan weer voort te stappen, zich niet meer boos makende over zóóveel vertoon in eene kunst, die zij geleerd hebben als zusterkunst te erkennen'. Ook I. Gosschalk was meer gecharmeerd van het buurpand.

Gebruikte literatuur:

• David Keuning en Lydia Lansink. A.L. van Gendt (1835-1901), J.G. van Gendt (1866-1925), A.D.N. van Gendt (1870-1932), Architecten in zaken. Rotterdam, 1999: p. 23
• Vincent van Rossem. 'E. Breman (1859-1926). De glorietijd van de Hollandse neorenaissance'. Binnenstad 233 (maart 2009)

[Overige literatuur]

MIP-nummer: 13296
Functie: Kantoor-koffiehuis-caf?
Architect: Gendt, A.L. van
Jaartal: 1892
Bouwstijl: Neorenaissance XIXB
MIP-nummer: 13297
Functie: Kantoor-koffiehuis-caf?
Jaartal: 1892
Bouwstijl: Neorenaissance XIXB

Het Monumenten Inventarisatie Project, afgekort MIP, is een landelijk project van de Nederlandse Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dat tussen 1986 en 1995 werd uitgevoerd. In de MIP-database zijn cultuurhistorische gegevens opgenomen van 152.400 waardevolle Nederlandse gebouwde objecten uit de periode 1850-1940. Het inventarisatieproject leidde tot de aanwijzing van rijksmonumenten: het Monumenten Selectie Project (MSP). Niet alle MIP-panden werden beschermde rijksmonumenten. Meer informatie: www.nationaalgeoregister.nl.

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 518344
Adres: Muntplein 1
Adressen: Amstel 2 ;Muntplein 1
Inschrijvingsdatum: 12-12-2001
Redengevende omschrijving: Inleiding. Een in 1892 tot stand gekomen KANTOORGEBOUW/CAFE/KOFFIEHUIS, gebouwd naar een ontwerp van de architect A.L. van Gendt in de stijl van de neo-renaissance. Opdracht tot de bouw werd verleend door de Maatschappij "Volharding", een maatschappij tot exploitatie van onroerende goederen. Een van de eerste uitbaters was het sigarenmagazijn Van der Hulst. In de loop der tijd is het pand diverse malen verbouwd. De grote dakkapel aan de Amstelzijde is een latere toevoeging en valt buiten de bescherming. Omschrijving. Pand gebouwd op een trapeziumvormig grondplan waarop een souterrain en drie bouwlagen onder een samengesteld dak met schuinlopende dakschilden gedekt met leien, hierachter een plat dak. De overgang tussen de schilden is met zink afgezet. De gevels rusten op een natuurstenen blauwe plint en zijn overwegend opgebouwd uit helrode baksteen en natuursteen beëindigd door een geprofileerde daklijst. Hierachter een plat dak. In het schild een sterk geornamenteerde dakkapel op iets hoger opgetrokken geveldeel. Ook aan de gevel aan de zijde van het Muntplein bevindt zich een dergelijke dakkapel. De zijwanden van deze kapellen zijn van afhangend zink. Een eenvoudig venster met halfrond bovenlicht wordt omgeven door een witgepleisterd kader. Hierin klauwstukken met voluten, bandwerk en kroonlijst; afgesloten door een kuif met ornamenten. Tussen deze twee dakkapellen bevindt zich de torenspits van de smalle overhoekse erker. De spits wordt gedekt met leien. De gevel aan het Muntplein heeft in het linker geveldeel een toegangsdeur met halfrond bovenlicht, links daarvan een groot winkelvenster met dubbel kalf en getoogd en geleed bovenlicht. In deze gevel natuurstenen blokken en een natuurstenen band, die als een serliana om de togingen heen loopt; verder rode baksteen. Boven de geprofileerde cordonlijst een groot dubbel venster met natuurstenen hoek-, kraag- en lijststenen. Op de tussenpost een vrouwelijke herme. Vensters met kalf. Hierboven de consolestukken van een Frans raam. Op de verdere verdieping eveneens een groot dubbel venster met getoogd bovenlicht. De vensters op deze twee verdiepingen bevatten aan weerszijden van het kader ranke zuilen in verschillende uitvoeringen. Smalle sierlijst waarboven in natuurstenen kader een sierrooster met vlaggemasthouder. Centrale deel van deze gevelwand loopt iets hoger door, maar wordt als de andere afgesloten door een zwaar geprofileerde kroonlijst. Aan de rechterzijde een gevelafsluiting bestaande uit witgepleisterd bandwerk, een getordeerde trommel en een opgezette vaas. Het overhoeks geplaatste geveldeel toont boven de plint de natuurstenen blokken, waartussen een hoog en getoogd venster. Verder een zich over twee verdiepingen uitstrekkende erker. Deze driezijdige hoekerker rust op zware consoles met decoraties en dierfiguren. Hierboven een tussen twee banden geklemd fries met cartouche. Op het niveau van de eerste verdieping een schuifvenster omgeven door natuurstenen blokken. Tussen de eerste en tweede verdieping een natuurstenen verjonging met diverse ornamenten. Het venster van de tweede verdieping heeft een halfrond bovenlicht met een verticale geleding. Aan weerszijden ranke en met banden en fantasiekapitelen gesierde halfzuilen. Boven een verdere lijst een samenstel van stervormige kroonlijsten. De erker strekt zich hierboven nog iets verder uit en gaat dan na een zone met nog een enkel klein venster over in de eerdergenoemde torenspits. Aan de zijde van de Amstel toont de gevel uiterst links een toegangsdeur met halfrond bovenlicht gevat in een omlijsting van witgepleisterde halfzuilen op zwarte natuurstenen sokkel. Halfrond bovenlicht met diermotief in de top. Witgepleisterde ornamentiek. Aan de rechterzijde een drietal vensters. Benedendeel van de gevel opgebouwd uit natuurstenen blokken. Vensters met dubbel kalf en geleed en getoogd bovenlicht . Natuurstenen band loopt als een serliana om de togingen. Gemetselde muurvulling afgewisseld met accenten in gele baksteen. Ook hier diermotieven in de toppen. Tussen de verdiepingen een cordonlijst bestaande uit een tussen twee banden ingeklemd fries met natuurstenen accenten en in geometrische patronen verwerkte gele en rode baksteen. Op het niveau van de eerste verdieping een drietal vensters als omschreven bij de gevel aan de zijde van het Muntplein. Hierboven aan de rechterzijde een klein balcon gedragen door twee natuurstenen consoles. In dit verder eveneens natuurstenen balcon diverse ornamenten en een cartouche. Ook hier tussen twee banden ingeklemd fries met natuurstenen accenten en in geometrische patronen verwerkte gele en rode baksteen. Op de verdere verdieping drie vensters als genoemd bij de gevel aan de zijde van het Muntplein. De twee rechter vensters hebben nog een verticale middenpost. De gevel eindigt in een door consoles gedragen kroonlijst. Aan de rechterzijde loopt de gevel nog iets door en toont een sierrooster in natuurstenen kader. Waardering. Pand van algemeen belang vanwege zijn architectuur- en cultuurhistorische waarde. Verder van belang vanwege de markante situering in het stadsbeeld en de zeer beeldbepalende functie op de hoek van het Muntplein en de Amstel. De gevels zijn redelijk goed bewaard gebleven.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]