Amsterdam Monumentenstad

Berenstraat 7

Naam: Bewaarschool Amsterdams Welvaren
Adres: Berenstraat 7
Oud adres: KK413, wijk 36, klein nr. 27, kadaster E3333, verponding 517
Gebouwtype: Onderwijs/wetenschap
Geveltype: Tuitgevel
Bouwstijl: Neostijlen
Bouwjaar: 1864
Architect: P.J. Hamer
Restauratie: 2013

(8 afbeeldingen)

Berenstraat 7

De neogotiek groeide onder invloed van P.J.H. Cuypers en zijn omgeving in de 2de helft van de 19de eeuw uit tot een bouwstijl die hoofdzakelijk bij Rooms-Katholieke kerken werd toegepast (zie bijv. de Posthoornkerk). Echter, reeds omstreeks 1840 was er een groeiende belangstelling voor de middeleeuwse, gotische bouwkunst in de architectuurontwerpen waar te nemen, reeds gestimuleerd door de op Engeland geörienteerde koning Willem II. Diens naam wordt wel meegegeven aan de vroege, kortstondige fase van de neogotiek, de Willem-II-gotiek, een stijl die wordt gekenmerkt door een vrij gebruik van gotische elementen als spitsbogen, kantelen, boogfriezen, drie- en vierpasvormen, pinakels, etc. De bewaarschool Amsterdams Welvaren in de Berenstraat is een tamelijk zeldzaam voorbeeld van deze bouwstijl.

De bijzondere gevel heeft een fraaie houten gotische onderpui en een ingangspartij met driepasvormig bovendeurstuk met een zeilschip. De tuitgevel wordt beëindigd door een smeedijzeren zeiljacht. Bij de restauratie in 2013 werden verloren gegane onderdelen teruggebracht, nl. de pinakels.

In het interieur bevindt zich achterin de hoofdverdieping een klaslokaal met een interessante kapconstructie op consoles.

Gebruikte literatuur:

• Onno Boers. 'Amsterdams Welvaren en In De Bere Straat'. Binnenstad 205 (mei 2004)
• Jongere Bouwkunst. Amsterdam binnen de Singelgracht (1850-1940). Zeist, 1984

[Overige literatuur]

MIP-nummer: 11663
Functie: School (bewaarschool)
Architect: Hamer, P.J.
Jaartal: 1864
Bouwstijl: Willem II-gotiek

Het Monumenten Inventarisatie Project, afgekort MIP, is een landelijk project van de Nederlandse Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dat tussen 1986 en 1995 werd uitgevoerd. In de MIP-database zijn cultuurhistorische gegevens opgenomen van 152.400 waardevolle Nederlandse gebouwde objecten uit de periode 1850-1940. Het inventarisatieproject leidde tot de aanwijzing van rijksmonumenten: het Monumenten Selectie Project (MSP). Niet alle MIP-panden werden beschermde rijksmonumenten. Meer informatie: www.nationaalgeoregister.nl.

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 518351
Adres: Berenstraat 7
Adressen: Berenstraat 7
Inschrijvingsdatum: 12-12-2001
Redengevende omschrijving: Inleiding. Een in 1864 tot stand gekomen BEWAARSCHOOL, bekend onder de naam 'Amsterdams Welvaren' en naar ontwerp van de architect P.J. Hamer. Gebouwd in de stijl van de Willem II - gotiek. De gevelsteen en het monogram van John Warder - die naar aanleiding van een schipbreuk het nodige kapitaal had verschaft - herinneren nog aan de oorsprong van deze bewaarschool. N.B. In 1922 werd in opdracht van de Vereniging voor Christelijk Volksonderwijs de bovenwoning aan de bewoning onttrokken. Op dit moment bestond de school uit twee achter elkaar geplaatse lokalen; het lokaal aan de straatzijde was het grootst. In 1937 werd op de zolderverdieping een lokaal bijgebouwd; ook het trappehuis werd toen gewijzigd. Architect was C. de Reus. Omschrijving. Op een rechthoekig grondplan ontworpen bewaarschool met voorpui en een verdieping onder een zadeldak met rode pannen. De topgevel is gedeeltelijk opgebouwd uit in kruisverband vermetselde rode baksteen. Overige geveldelen van witgepleisterde natuursteen. De voorpui met natuurstenen plint heeft links de toegangsdeur en rechts vier gekoppelde meerruitsvensters met onder de puibalk in totaal zes spitsboogvormige bovenlichten. Onder de vensters bevinden zich twee getraliede souterrainvensters onder een gemetslede keperboog. Het linker venster vormt het bovenlicht van een souterraintoegang bestaande uit een dubbele deur die door drie natuurstenen posten van de straat wordt afgescheiden voorzien van een metalen eenvoudige leuning. Stoep van hardsteen. Links op de begane grond de witgeschilderde en witgepleisterde toegangspartij. Enkelvoudige deur met beslag en lichten met rooster met vierpas-motief. Aan weerszijden in de penanten een kwartzuil met basement en teerlingkapiteel. Hierboven eenvoudig bandwerk. Boven de deur een driepas met hierin de naam van de voormalige bewaarschool 'Amsterdams Welvaren'. Verder een reliëf van een varend zeilschip. Rondom deze verdiept geplaatste driepas een veld omgeven door geblokte sierlijst. Aan weerszijden een vierkante witgepleisterde uitkragende steen met licht gebosseerd veld. Hierop de initialen JW (John Warder). Boven de partij een dubbel meervoudig geleed bovenlicht in gekoppelde spitsbogen. Geleding met visblaas en halfrond afgesloten vensterdelen. Rechts het grote venster van de hoofdverdieping. Aan de onderzijde vier zesruits vensters, gescheiden door stijlen. Boven het kalf een meervoudig geleed bovenlicht met vier gekoppelde spitsbogen. Geleding met visblaas en halfrond afgesloten vensterdelen. Rechts van het venster een vierkante steen met initiaal. Omlopend geprofileerd bandwerk. Op het niveau van de verdieping wordt de gevel aan de linker- en rechterzijde afgesloten door een geschulpte witgepleisterde liseen. Drie vensters in gemetseld gevelvlak. Onder het centrale venster een gevelsteen met tekst: 'in de berestraat', verder een afbeelding van een beer. Centraal venster met vierruits schuifraam en tweeruits bovenlicht. Natuurstenen benedendorpel. Gemetselde keperboog met klein spaarveld en geornamenteerde kraag- en hoekstenen. Aan weerszijden smalle gelede vensters met gemetselde rechte hanekam. Boven een witgepleisterde eenvoudige cordonlijst het Franse raam in de top. Geleed venster. Aan weerszijden enkele natuurstenen accenten. Boven de latei een geprofileerde houten hijsbalk en een metalen vlaggemasthouder. Om de hijsbalk een gemetselde toging met natuurstenen accenten. Hierboven een sierlijk muuranker. Bij de goten een uitkragende gemetselde post met natuurstenen onder- en bovenzijde. Gevelbeëindiging met gemetselde vlechtingen en enkel onderbrekend natuurstenen accent. Gemetselde tuit met geprofileerde afsluiting en metalen opengewerkte afbeelding van schip als decoratief element. Waardering. Voormalige bewaarschool van algemeen belang vanwege de hoge architectuurhistorische waarde. Zeldzaam voorbeeld van de Willem II-gotiek als romantisch getinte stroming in de neo- gotiek. Verder van belang vanwege de cultuurhistorische waarde. Van typologisch belang en van belang binnen de geschiedenis van het onderwijs in Nederland. Voorgevel gaaf bewaard gebleven.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]