Rokin 92-96 
De Rijnstroom / Hajenius
Naam: De Rijnstroom / Hajenius
Adres: Rokin 92-96
Oud adres: 92: E107, wijk 26, klein nr. 158, kadaster F3498, verponding 3458
94: E106, wijk 26, klein nr. 159, kadaster F3499, verponding 3459
96: E105, wijk 26, klein nr. 160, kadaster F3500, verponding 3460
Postcode: 1012KZ
Gebouwtype: Woon/bedrijfspand
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl:
Art Deco
Bouwjaar: 1914-1915, 1954
Architect: Gebr. van Gendt ALzn (1913), W.J. en H. Klok (1954)
Opdrachtgever: A.J.N. Nijman (P.G.C. Hajenius)
(20 afbeeldingen)
De sigarenwinkel van P.G.C. Hajenius werd ontworpen door architectenbureau Van Gendt in een Art Deco-stijl. Zowel het exterieur als het interieur zijn goed bewaard gebleven. In 1954 volgde een uitbreiding van de etalages door W.J. en H. Klok. Gevel is opgebouwd uit blokken Obernkirchener zandsteen, de plint uit blokken graniet. De gevel is asymmetrisch en toont rechts een lichte risalering van één travee die door loopt in een driepasvormige geveltop. De gevel bestaat uit een vlak deel onder een cordonlijst en een d.m.v. pilasters geleed deel boven die lijst. Boven de winkelingang is de bedrijfsnaam en een het Nederlandse wapen met leeuwen aangebracht.
Het oorspronkelijke gebouw De Rijnstroom van tabakshandel en sigarenfabrikant P.G.C. Hajenius aan de Warmoesstraat tegenover Vijgendam werd in 1868 afgebroken bij de verbreding van de Halsteeg tot Damstraat, waarna de winkel zich vestigde op de hoek van de Dam en de Beurssteeg, waar het in 1914 opnieuw moest wijken, ditmaal voor de nieuwbouw van Peek & Cloppenburg. Het sigarenhuis verhuisde naar het Rokin. In de nieuwbouw op Rokin 92-96 werd op de begane grond een winkel en magazijn ondergebracht, op de verdiepingen kantoren en een conciërgewoning. Het oudste ontwerp van A.D.N. en J.G. van Gendt dateert van 1913 en is niet uitgevoerd. Voor het uiteindelijke meer eigentijdse ontwerp werd in 1914 een vergunning verleend, waarna de bouw kon beginnen. De decoratie op het natuursteen is identiek aan die van Herengracht 260-266, ook een ontwerp van Van Gendt.
De historische winkel is goed bewaard gebleven, zoals de met marmer beklede wanden, toonbanken en mahoniehouten kasten. Het gedecoreerde en in goud- en bronskleur geschilderde plafond is plaatselijk ingedeeld in vakken. De twee kroonluchters zijn van messing. Zeer bijzonder is de tegenwoordige 'klimaatkamer', destijds bestemd voor het proeven van de sigaren. De twee fraaie met houtwerk ingelegde sigarenkasten behoren eveneens tot het originele interieur.
Gebruikte literatuur:
David Keuning en Lydia Lansink. A.L. van Gendt (1835-1901), J.G. van Gendt (1866-1925), A.D.N. van Gendt (1870-1932), Architecten in zaken. Rotterdam: 1999
MIP-nummer: 13048
Functie: sigarenhandel Hajenius
Architect: Gendt, A.D.N. en J.G. van
Jaartal: 1913-1914
Bouwstijl: Traditionalisme
Het Monumenten Inventarisatie Project, afgekort MIP, is een landelijk project van de Nederlandse Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dat tussen 1986 en 1995 werd uitgevoerd. In de MIP-database zijn cultuurhistorische gegevens opgenomen van 152.400 waardevolle Nederlandse gebouwde objecten uit de periode 1850-1940. Het inventarisatieproject leidde tot de aanwijzing van rijksmonumenten: het Monumenten Selectie Project (MSP). Niet alle MIP-panden werden beschermde rijksmonumenten. Meer informatie: www.nationaalgeoregister.nl.
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 518452
Adres: Rokin 92-96
Adressen: Rokin 92 ;Rokin 96
Inschrijvingsdatum: 11-12-2001
Redengevende omschrijving: Inleiding. Een in 1914-1915 gebouwde SIGARENWINKEL met magazijn, kantoren en inpandige conciërgewoning. De voormalige percelen Rokin 92,94,96 werden hiertoe gesloopt door de firma Staal & Haalmeyer. De opdrachtgever was A.J.N. Nyman. Sinds 1856 waren leden van de familie Nyman vennoten in de firma Hajenius. Gebouwd naar een ontwerp van de Gebr. van Gendt ALzn. Gebouwd in de Um 1800-stijl. De naam 'De Rijnstroom' in de gevel herinnert aan het gelijknamige hotel aan de Dam waar Pantaleon Gerhard Coenraad Hajenius vanaf 1826 een sigarenwinkel dreef. Een groot deel van het interieur van het pand aan het Rokin is intact gebleven: delen van de met marmer beklede wanden, toonbanken en mahoniehouten kasten. Zeer bijzonder is de tegenwoordige 'klimaatkamer', destijds bestemd voor het proeven van de sigaren. Aan de achterzijde bevond zich een lagere bebouwing van één bouwlaag, hierin oorspronkelijk een deel van de opslagruimte, de pakruimte en de showroom. Tussen dit deel en de winkel lag de grote magazijnruimte.
Omschrijving. Winkelbedrijf met magazijn en kantoren op een grotendeels rechthoekig grondplan tot stand gekomen. Gevel is opgebouwd uit blokken Obernkirchener zandsteen. De plint is opgebouwd uit blokken graniet. In het gebouw laten zich aan de voorzijde zes bouwlagen onderscheiden: kelder, begane grond en vier verdiepingen onder een kap. Achter deze kap bevindt zich een deel afgesloten met een plat dak. Tegen de achtergevel is nog een lagere bebouwing. Op het platte dak de lantaarn ter verlichting van het centrale trappenhuis. De voorzijde van het pand wordt door een schilddak afgesloten. De noklijn heeft de vorm van een zeer scherpe wig. Versterkte kepers en nok. Dekking met shingles. Pirons op de uiteinden van de nok. Drie kleine dakkapellen met stompe beëindiging en dubbele en gelede draairamen in het venster. De voorgevel is asymmetrisch en toont aan de rechterzijde een lichte risalering van één travee. Dit risalerende deel loopt door in een geveltop in de vorm van een driepas. De gevel laat zich verder verdelen in een vlak deel onder de cordonlijst en een d.m.v. pilasters geleed deel boven die lijst. De risalering rechts heeft op het niveau van de begane grond een kleine toegangsdeur in portiek met hardstenen stoeptrede. Oorspronkelijke eikehouten gestoken deur, profilering in het natuursteen en decoratieve lijst. Hierboven drie gekoppelde verticale lichten, verdiept geplaatst in nissen. Geometrische decoraties en lijstwerk. Hierboven een verdiept geplaatst venster met vierdelig geleed bovenlicht. Aan de linkerzijde op het niveau van de begane grond de centrale toegangspartij met oorspronkelijke dubbele openslaande deur. Boven het kalf een horizontaal licht met bijzondere houten tracering. Aan weerszijden van de deurpartij brede pijlers met decoratieve 'kapiteel'. Hierboven een grote gevelsteen met in- en uitzwenkende afsluitende lijst aan de bovenzijde. Onder het veld de naam 'P.G.C. HAJENIUS' en 'ANNO''1914'. In het veld het koninklijk wapen: leeuwen ondersteunen een gekroond schild waarop leeuw met zwaard, banderol met 'je maintiendrai'. Aan weerszijden van de toegangspartij de winkeletalages. Hierboven een breed venster met drievoudige verticale geleding. Ook de bovenlichten zijn op deze wijze verder geleed. Winkeletalage en venster daarboven zijn ten opzichte van de toegangspartij en venster daarboven iets teruggezet. Het venster boven de toegangspartij is smaller en is onder het kalf ongeleed. Het bovenlicht is vijfvoudig geleed. Cordonlijst met profilering. Hierboven drie verdiepingen. Het rechter risalerende deel toont over drie verdiepingen een getrapte nis met hierin verdiept geplaatst op elke verdieping één venster. Venster is ongeleed onder het kalf en heeft een meervoudig geleed bovenlicht. Gevelbeeindiging met top in de vorm van een driepas en hierin een centraal rond venster met geprofileerde lijst en hijsinstallatie van gebogen stangen. Afsluitende geprofileerde lijst. Het linkerdeel van de gevel toont op de hoeken en tussen de traveeën pilasters; deze zorgen voor een sterke verticale geleding van dit geveldeel. Pilasters hebben in het midden een geblokte stijl en verder een fantasie- kapiteel. De vensters zijn verdiept geplaatst. Links en rechts op de verdiepingen brede vensterpartijen met middenvensters met middels verticale roeden vierdelig gelede bovenlichten. Aan weerszijden van deze vensterdelen smalle vensters met bovenlichten. Posten zijn van natuursteen. Vensters van de middentravee zijn ongeleed aan de onderzijde en hebben boven het kalf vierdelig gelede bovenlichten. Op de horizontale delen tussen de vensters series van twee of drie decoratieve cassettes. Gevelbeeindiging met profilering, onbewerkt fries en kroonlijst met sierlijst.
Interieur: Het rijke en stijlvolle interieur is eveneens van de broers A.D.N. van Gendt en J.G. van Gendt. Het gedecoreerde en in goud- en bronskleur geschilderde plafond is plaatselijk ingedeeld in vakken. Twee kroonluchters van messing. De wanden en toonbanken zijn bekleed met diverse soorten marmer en voorzien van houten panelen met decoratief bronswerk. Aan weerszijden van de entree onttrekken twee omtimmeringen met roosters de verwarmingsradiatoren aan het zicht. In de betimmeringen zijn stipjes parelmoer opgenomen. De tabakspotten op de schappen zijn van Delfts aardewerk en verder beschilderd met Chinese voorstellingen. Reeds eerder is de klimaatkamer genoemd. Rechts achter bevindt zich tegenwoordig de expositieruimte met twee fraaie met houtwerk ingelegde sigarenkasten.
Waardering. Sigarenwinkel met magazijn, kantoren en inpandige conciërgewoning van algemeen belang vanwege cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een typologische ontwikkeling. Voorts van architectuurhistorische waarde vanwege het bijzondere belang voor de geschiedenis van de architectuur, vanwege de hoogwaardige esthetische kwaliteiten van het ontwerp, vanwege het bijzondere matriaalgebruik en vanwege de samenhang tussen interieur en exterieur. Zowel exterieur als interieur zijn redelijk gaaf bewaard gebleven.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: juli 2020