Prinsengracht 1099 
Adres: Prinsengracht 1099
Oud adres: Z469, wijk 60, klein nr. 16, kadaster I2318, verponding 5817
Postcode: 1017JH
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl:
Lodewijk XV
Bouwjaar: 1671, 1767±
(4 afbeeldingen)
Gebogen lijstgevel (hol-bol gevel) met kuif in Lodewijk XV-stijl. De omhoog gebogen lijst doet denken aan een klokgevel maar dat is het niet!
De ontwikkeling van het grachtenhuis is aan de hand van het Grachtenboek goed te volgen. Aan de lopende band vonden verbouwingen plaats, vooral in het interieur om aan de nieuwste interieurstijl te voldoen. De interieurstijlen veranderden elke 10 à 20 jaar wel en dat leidde vaak tot verbouwingen. Bijna elk huis is in de 18de eeuw minstens één keer verbouwd. Dat had ook gevolgen voor het exterieur. Immers, het 18de-eeuwse interieur betekende een andere beleving van het interieur dan in de 17de eeuw: er was meer licht nodig om lichte stucplafonds, de houten betimmeringen en de wandschilderingen tot hun recht te laten komen. De 17de-eeuwse kruiskozijnen werden daarom vervangen door schuiframen, die vaak groter waren en grotere glasruiten hadden. Soms werden de vensteropeningen vergroot, soms werd, bij smalle huizen, de vensterindeling gewijzigd (van het smal-breed-smal verdeling van drie vensters naar twee grote vensters). Wie goed kijkt, kan deze wijzigingen aan veel gevels aflezen.
Huurpanden konden ook om bedrijfseconomische redenen worden verbouwd. Dit grachtenhuis is daar een goed voorbeeld van en dat weten we omdat de boekhouding bewaard is gebleven: het pand kwam later in bezit van het Maagdenhuis. Het 17de-eeuwse pand kreeg in 1767-1770 een nieuwe gevel, waarna de huuropbrengst steeg van 675 naar 1200 gulden, terwijl de investering 7500 gulden bedroeg. De nieuwe voorgevel had niet alleen een nieuwe topgevel maar ook grote vensters met schuiframen. Het 18de-eeuwse metselwerk is ondermeer te herkennen aan de hanenkammen boven de vensters.
Gebruikte literatuur:
- Pieter Vlaardingerbroek. 'Architectuur en tekening'. In: Kijk Amsterdam 1700-1800. De mooiste stadsgezichten. Amsterdam 2017: p. 66-77
- H.J. Zantkuijl. Bouwen in Amsterdam. Amsterdam, 1993: p. 522
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 4484
Adres: Prinsengracht 1099
Adressen: Prinsengracht 1099 HA,HV
Inschrijvingsdatum: 08-09-1970
Redengevende omschrijving: Pand met gevel onder in- en uitgezwenkte top met lijstvormige afdekking (plm 1750). Deur (XVIII ?).
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: oktober 2017