Keizersgracht 569-571 
Adres: Keizersgracht 569-571
Oud adres: 569: X638, wijk 57, klein nr. 99, kadaster I1073, verponding 3859
571: X637, wijk 57, klein nr. 98, kadaster I1072, verponding 3860
Postcode: 1017DR
Gebouwtype: Handelsgebouw/kantoor
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl:
Neostijlen
Bouwjaar: 1894, 1914
Architect: K. Muller (1894), Ph. A. Warners (1914)
Opdrachtgever: J.A.C. van Leeuwen
(9 afbeeldingen)
Opvallende gevel met detailleringen in Venetiaanse gotiek zoals accoladebogen, balustrades met spitsbogen, etc., oogt daardoor als een Venetiaans palazzo. (Eén van de 200 nieuwe Rijksmonumenten uit de periode 1850-1940, in 2001 op de monumentenlijst geplaatst.)
Oorspronkelijk waren Keizersgracht 569 en 571 onderdeel van een complex woningen met pakzolders en koetshuizen (zie ook Keizersgracht 565-567). In 1894 werd een bankgebouw gerealiseerd en kwam de huidige gevel tot stand naar ontwerp van architect Karel Joan Mulder die samen met Jonas Ingenohl ook het turngebouw aan de Nieuwe Passeerdersstraat (de Krakeling) had ontworpen. De gevel doet denken aan aan Venetiaans palazzo, een extravagant voorbeeld van eclecticisme waarin romaanse, gotisch, renaissance en zelfs oosterse details zijn te herkennen.
In 1914 werd de indeling van het pand door architect Warners gewijzigd en met een verdieping verhoogd.
In 1937 wordt het kantoorgebouw gebruikt door de Java Bank (Keizersgracht 666-668).
Van 1969 tot 1998 was het P.J. Meertens Instituut in dit gebouw gevestigd, een voorloper van het huidige Meertens Instituut dat een onderdeel is van het KNAW in het Trippenhuis. Het P.J. Meertens Instituut heeft model gestaan voor het A.P. Beerta-Instituut in de zevendelige romancyclus Het Bureau van J.J. Voskuil (1926-2008). Tegenwoordig is het Meertens Instituut gevestigd in het Spinhuis.
Gebruikte literatuur:
- Carolus van Doornen. 'Een gondel in de Herengracht. Amsterdam en Venetië: een vergelijkend warenonderzoek'. Ons Amsterdam 61 (2009): p. 302-307
MIP-nummer: 11774
Architect: Berchtenbreiter, H.C.
Jaartal: 1923
Bouwstijl: Eclecticisme
Het Monumenten Inventarisatie Project, afgekort MIP, is een landelijk project van de Nederlandse Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dat tussen 1986 en 1995 werd uitgevoerd. In de MIP-database zijn cultuurhistorische gegevens opgenomen van 152.400 waardevolle Nederlandse gebouwde objecten uit de periode 1850-1940. Het inventarisatieproject leidde tot de aanwijzing van rijksmonumenten: het Monumenten Selectie Project (MSP). Niet alle MIP-panden werden beschermde rijksmonumenten. Meer informatie: www.nationaalgeoregister.nl.
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 518338
Adres: Keizersgracht 569-571
Adressen: Keizersgracht 569
Inschrijvingsdatum: 12-12-2001
Redengevende omschrijving: Inleiding. Een in 1894 tot stand gekomen KANTOORGEBOUW met bijbehorend HEK als erfscheiding, gebouwd in opdracht van J.A.C. van Leeuwen en ontworpen door de architect K. Muller in een eclectische trant, met invloeden van romaanse en gotische en oosterse bouwkunst. In 1914 wijzigde in opdracht van H.J. Schouwenburg de architect F.A. Warners de indeling en voorgevel.
Omschrijving. Kantoorgebouw van vier bouwlagen ter breedte van vijf traveeën op een rechthoekige grondslag. Het geheel wordt door een plat dak gedekt en is voorzien van een natuurstenen attiek, bestaande uit een tussen twee geprofileerde banden geklemd fries met geometrisch floraal reliëf. Op de hoeken van de gevel en op de hoeken van de iets verdiept geplaatste middenpartij bevindt zich een driezijdige post op console. Boven de bekroning steekt deze post vierzijdig uit en wordt afgesloten met een tentdakvormige dekplaat. De symmetrisch ingedeelde voorgevel is opgetrokken in baksteen met natuurstenen band- en lijstwerk en ornamenten. De cordonlijsten hebben een afgeschuinde bovenzijde. Gebouw wordt van de straat afgescheiden door een stoephek met posten en tussenliggend eenvoudige metalen hekdelen. Op het niveau van de begane grond toont de gevel een hardstenen plint en aan weerszijden van de toegang twee vensters met geleding en tuimelraam in het bovenlicht. Centrale toegang geflankeerd door ranke zuilen met getordeerde benedenschacht, basement, band of nodus, kapiteel. Zuilen dragen een natuurstenen ezelsrugboog met kruisbloem als bekroning. Op het niveau van de hoofdverdieping toont de gevel in het iets verdiepte middendeel een hoog venster met kruiskozijn met dubbel draairaam aan de benedenzijde en dubbel twaalfruits bovenlicht. Natuurstenen dorpel en lijstwerk. Kleine consoles dragen een accoladeboog. Spaarveld met vermetselde baksteen. Tussen de begane grond en de hoofdverdieping een zone tussen geprofileerde banden en met panelen met aan de gotiek ontleende ornamenten als spitsboogfriezen en kenmerkende gotische tracering. Boven de hoofdverdieping een cordonlijst als overgang naar de verdere verdieping. In het verdiepte middendeel van de gevel een venster met schuifraam en getoogd bovenlicht. Op het afgeschuinde deel van de cordonlijst hier een kruisbloem. Links en rechts van dit venster een tweetal dubbelvensters. Elk dubbelvenster heeft aan weerszijden van de scheidende halfzuil, met geprofileerd basement, nodus en kapiteel een eenvoudig venster met halfrond bovenlicht boven het kalf. Kapiteel en consoles dragen twee gekoppelde rondbogen. Boven deze verdieping een cordonlijst als overgang naar de bovenste verdieping. In het verdiepte middendeel van de gevel een dubbelvenster met draairamen en met eenvoudige scheidende halfzuil, halfronde bovenlichten met tuimelraam en omlopende natuurstenen band. Aan weerszijden van het centrale venster een tweetal van deze dubbelvensters.
Waardering. Kantoorgebouw met bijzondere detaillering van algemeen belang vanwege zijn architectuur-, cultuur- en sociaalhistorische waarde.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: mei 2023