Home Binnenstad Lezingen Excursies Publicaties Berichten Contact

Berichten

Amsterdam kreeg de keizerskroon op 11 februari 1489

Op 11 februari 1489 schonk Maximiliaan I van Oostenrijk (1459-1519), koning van het Heilige Roomse Rijk, Amsterdam het recht zijn kroon op het stadswapen te dragen, uit dankbaarheid voor de gulle ontvangst die de landsheer een jaar eerder had genoten bij zijn bezoek aan de stad en uit dank voor de diensten die de stad hem had bewezen. Nadat Maximiliaan in 1493 tot keizer van het Heilige Roomse Rijk werd gekozen en in 1508 werd gekroond, verving de stad diens koningskroon door een keizerskroon.

Een keizerskroon is samengesteld uit een koningskroon en een bisschopsmijter, en draagt een rijksappel: een wereldbol getopt met een kruis. De achtergrond van de mijter in de kroon is het feit dat keizers van het Heilige Roomse Rijk werden gekroond door de paus, die oorspronkelijk geen tiara, maar een mijter droeg. De paus plaatste een bisschopsmijter op het hoofd van de nieuwe keizer en daar overheen werd een koningskroon geschoven.

Maximiliaan is door omstandigheden niet door de paus gekroond en om die reden wordt door sommige historici betwijfeld of hij wel gerechtigd was de keizerskroon te voeren, laat staan deze aan een stad als Amsterdam te schenken.

Hoe het ook zij, toen Amsterdam een machtige handelsstad was geworden hield de stad de keizerskroon op het wapen in ere, ook toen de protestantse republiek in 1648 bij de vrede van Münster het Heilige Roomse Rijk formeel had verlaten. Mogelijk wilden de stadsbestuurders met deze keizerskroon aangeven dat Amsterdam belangrijker was dan de stadhouder, de Prins van Oranje, die niet eens een koningskroon droeg. Waarschijnlijker wilde de stad uitdrukken dat zij als de belangrijkste handelsstad van Europa de opvolger was van het oude Rome. Vondel dichtte:

Aen d’Aemstel, en aen’t Y, daer doet sich heerlijck ope
Sy die, als Keyserin, de kroon draeght van Europe.

De keizerskroon op het stadswapen en ook op diverse gebouwen zoals de Westertoren, en op gevelstenen, drukt dus de stedelijke trots uit. Hendrick de Keyser plaatste de Rudolphinische keizerskroon op de Westertoren, met 85 m de hoogste toren van de stad. De toren werd in 1638 volgens een ander ontwerp gebouwd, maar de keizerskroon op de toren werd wel uitgevoerd naar ontwerp van Hendrick de Keyser. De kroon is gemaakt van hout en bekleed met lood. De banden zijn van koper, de 750 parels van glas. De blauwe kleur dateert uit de 17de eeuw. Vanaf de 19de eeuw was de keizerskroon op de Westertoren goudgeel. De reden daarvoor was dat de toenmalige stadsarchivaris had ontdekt, dat de Rudolphinische keizerskroon, nog steeds in Wenen te zien, goudkleurig is. In 2007 werd de oorspronkelijke 17de-eeuwse kleurstelling teruggebracht.

(11 februari 2015)

[Over deze website]   [Contact opnemen]   [Inloggen]