Amsterdam Monumentenstad

Na een gemeentelijke inventarisatie heeft de gemeente bij de ingang van zo'n honderd stegen een straatnaambordje met de historische naam geplaatst. Deze nieuwe bordjes zijn wit met blauwe letters. Op deze manier blijft de herinnering bewaard aan deze vaak afgesloten straatjes.

De Prinsenliefhebbersgang ligt in de Goudsbloemstraat in de Jordaan.

In tegenstelling tot stegen die doorlopen naar een volgende straat, zijn 'gangen' stegen die doodlopen, bijvoorbeeld op een blokje inpandige huizen. In de 19de eeuw vormden sloppen en stegen een bijna verborgen wereld waar armoedige en vervallen huizen stonden. Auke van der Woud schreef er in 2010 een boek over (Koninkrijk vol sloppen). Oude gangen en stegen komen in de hele binnenstad voor, maar minder in de grachtengordel omdat het bij de stadsuitleggingen van 1613 en 1662 niet was toegestaan om inpandige sloppen aan te leggen: in het bouwblok moesten tuinen komen. De gevelwand bleef daardoor gesloten. Om die reden treffen we stegen en gangen vooral aan in het middeleeuwse stadshart en ook de Jordaan die weliswaar gelijktijdig als de grachtengordel werd aangelegd, maar waar geen strenge regels golden.

Bij de krotopruiming en stadsvernieuwing zijn de meeste sloppen en daardoor ook gangen verdwenen. Van de ooit ruim 1.300 steegjes, zijn nu nog zo'n 300 gangen inclusief hofjes over. Toen na 1860 de straatnaambordjes werden geïntroduceerd, werden de steegjes overgeslagen, vermoedelijk omdat men juist van die 'onderwereld' af wilde. In onze tijd is er een neiging stegen en gangen af te sluiten met hekken, waardoor de openbare ruimte aan het publieke domein wordt onttrokken. Veel gangen zijn verdwenen omdat ze eerst werden afgesloten, daarna overbouwd, vervolgens vergeten. Met de komst van de straatnaambordjes blijft de herinnering bewaard.

Erfgoedorganisaties en raadsleden, maar ook de Amsterdamse brandweer vroegen om meer inzicht in de oude Amsterdamse stegen, sloppen en gangen. In 2019 inventariseerde de gemeente alle oude stegen, sloppen en gangen. Vervolgens werd een interactieve digitale kaart gemaakt, waarop alle Amsterdamse stegen, sloppen en gangen te vinden zijn, plus extra achtergrondinformatie. In totaal zijn zo'n 400 nog bestaande gangen, sloppen, poorten e.d. in kaart gebracht, iets minder dan een derde van het aantal gangen in Amsterdam rond 1850.

[https://maps.amsterdam.nl/sloppen/]

(17 december 2020)