Berichten
Waar is de deur gebleven?
De verdwenen antieke deur van Korte Leidsedwarsstraat 68
Regelmatig verdwijnen er op sluipende wijze fraaie historische onderdelen en detaillering aan monumenten. Stoephekken en -palen, blauwstenen platen, gevelankers, zelfs onderdelen van geveltoppen raken beschadigd en komen in de container terecht. Met enig geluk wordt het bewaard op de zolder en kan het door een volgende eigenaar worden teruggeplaatst. Helaas moest ik onlangs in de Korte Leidsedwarsstraat de geheimzinnige verdwijning van een bijzondere antieke deur constateren.
Het dubbelpand Korte Leidsedwarsstraat 68-70 (beschermde rijksmonumenten) is een typisch vroeg-18de-eeuws voorbeeld van volkswoningbouw met een onderverdeling in beneden- en bovenwoningen. In de houten onderpui bevinden zich geheel links in het linkerpand en geheel rechts in het rechterpand de ontsluiting naar de bovenwoningen. Achter deze deuren bevinden zich steile steektrappen. Zoals wel vaker voorkomt in Amsterdam is er weinig ruimte uitgespaard voor de trappenhuizen met als gevolg dat de trappen direct achter de voordeur beginnen en er daardoor geen ruimte is voor het geheel naar binnen draaien van de deuren. Fraaie voorbeelden daarvan treffen we bijvoorbeeld aan in de Driekoningenstraat. Bij deze panden zijn de deuren zowel verticaal als horizontaal gedeeld. Bijzonder is dat het hier de originele deuren uit de bouwtijd (ca. 1700) betreft.
In Bouwen in Amsterdam van Henk Zantkuijl worden deze deuren als volgt beschreven: "Deze deur is uitgevoerd als boven- en onderdeur. Aan de ronde boutkoppen is de plaats van de gehengen te herkennen, evenals van de sloten. De bovenhuisdeur is ook hier in de lengte opgedeeld zodat de deur vóór de trap langs open kan draaien. De rechterhelft is ook nog eens in de hoogte ingedeeld zodat naar behoeven ook alleen de rechtsonderkant opengedraaid kan worden om de deur vóór de trap te kunnen laten draaien" (Zantkuijl 1993, p. 299).
Recent heb ik echter geconstateerd dat de antieke gedeelde deur van het linkerpand (nr. 70) nog aanwezig is, maar de deur van het rechterpand (nr. 68) is verdwenen! De antieke deur is vervangen door een nieuwe deur, een goedkope Gammadeur. Dankzij Google Maps heb ik kunnen achterhalen dat dit is gebeurd tussen 2009 en 2014, want op de foto van 2009 is de deur nog aanwezig en op de foto van 2014 niet meer.
De vervanging van de deur was vergunningsvrij niet mogelijk en was ook niet te vergunnen vanwege de beschermde status van het dubbel-pand: het is duidelijk dat de deur monumentale waarde heeft. De laatst verleende vergunning dateert uit 1994. Uit de tekeningen blijkt dat de oude trap werd vervangen door een ruimer nieuw exemplaar, maar toen werd de oude deur nog gehandhaafd (want die is te zien op de foto uit 2009). Het buurpand (eigendom van Stadsherstel) heeft de oude deur gelukkig nog wel. Waar is de deur gebleven? Ligt hij op de zolder of is hij in de container verdwenen?
(29 november 2024)
