Herengracht 405 
Adres: Herengracht 405
Oud adres: II421, wijk 33, klein nr. 112, kadaster F49, verponding 6004
Postcode: 1017BP
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Lijstgevel
Bouwjaar: 1649, 1733, 2de helft 19de eeuw
Opdrachtgever: Willem Jansz van Aernhem (1649), Jan Martinus
(5 afbeeldingen)
In de kern 17de-eeuws huis met een 18de-eeuwse gevel, gewijzigd in de 19de eeuw in een lijstgevel met schilddak en dakkapel. Het huis heeft een interessante ontstaansgeschiedenis op de grens van de Derde en Vierde Uitleg: de zijgevel is gedeeltelijk zichtbaar.
Met de aanleg van de Vierde Uitleg verdween de stadswal van de Derde Uitleg en werd de grond door de stad uitgegeven ten behoeve van woningbouw. Op de stadsvest stond ter plaatse van het huidige pand Herengracht 405 het huis met Het Wapen van Aernhem in de gevel, in 1649 gebouwd door Willem Jansz van Aernhem of van Aernum. Door de aanleg van het vervolg van de Herengracht werd een nieuwe rooilijn bepaald waardoor een schegvormig stuk grond bij de bestaande kavels werd gevoegd. De eigenaar van Het Wapen van Aernhem, Maria Norff, de weduwe van Willem Jansz, kocht in 1665 of 1666 voor 49 gulden een piepklein voorerfje van 12¼ voet breed en 5 voet diep aan de linker- en 7 voet diep aan de rechterzijde. Met de grond werd niets gedaan zodat het huis niet in de rooilijn stond maar enkele meters daarachter.
Koopman Jan Martinus Thijm kocht het pand in 1733 en verving het door een huis met halsgevel, in tegenstelling tot buurpand Beulingstraat 27 gelegen aan de nieuwe rooilijn van de Vierde Uitleg. Het valt echter te verwachten dat het oude 17de-eeuwse huis in de kern nog aanwezig is: in de zijmuren zal de overgang van het 17de- naar het 18de-eeuwse metselwerk duidelijk zichtbaar zijn. In de tweede helft van de 19de eeuw werd de halsgevel vervangen door de huidige lijstgevel.
Gebruikte literatuur:
I.H. van Eeghen. 'De restauratie van Beulingstraat 27'. Maandblad Amstelodamum 55 (1968): p. 141-143
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 1628
Adres: Herengracht 405
Adressen: Herengracht 405
Inschrijvingsdatum: 26-05-1970
Redengevende omschrijving: Huis (XVII B) met gevel (XVIII) onder rechte lijst, evenals het dak uit XIX B.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
[Grachtenboek van Caspar Philips]
Laatste wijziging: juni 2019