Amsterdam Monumentenstad

Herengracht 510, 508 en 506

Adres: Herengracht 508
Oud adres: X476, wijk 58, klein nr. 574, kadaster I1104, verponding 4438
Postcode: 1017CB
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Halsgevel
Bouwstijl: Strakke Stijl
Bouwjaar: 1688
Architect: Pieter Adolfse de Zeeuw
Opdrachtgever: Hendrik van Weert

(7 afbeeldingen)

Halsgevel met zeegoden en dolfijnen in de klauwstukken en segmentvormig topfronton

Deze fraaie laat-17de-eeuwse halsgevel-tweeling werd in 1688 is gebouwd in opdracht van suikerhandelaar Hendrik van Weert die zelf ging wonen in het rechterdeel, het huidige nr. 508 (het linkerdeel, Herengracht 510, werd verkocht). De eenvoudige bakstenen gevels behoren tot de zgn. "strakke stijl" van het Hollands classicisme: de vlakke gevels hebben als enige zandstenen versieringen fraaie halsgeveltoppen. Zoals vaak bij 17de-eeuwse halsgevels wordt de top beëindigd door een topfronton, hier een segmentvormig fronton (een andere mogelijkheid is het driehoekige fronton). Onder de hijsbalk zitten ronde zolderraampjes. De klauwstukken hebben imposante beelden van Neptunus en tritons, nr. 508 met hoornblazende tritons en nr. 510 met Neptunus, de god van de zee, met drietand en zittend op een dolfijn. Triton was de zoon van Neptunus en was half mens-half vis. Hij blaast op zijn hoorn om de golven tot rust te manen. De gebeeldhouwde klauwstukken worden door kunsthistoricus Pieter Fischer toegeschreven aan de beeldhouwer Anthonie Turck. In een koopakte uit 1707 worden de panden omschreven als "De twee Arrions of Zeegoden of het Huis daer de twee Zeegoden (op Dolphijnen) op den gevel liggen".

In 2002 werden de panden opgeknapt. De vorige eigenaar, de Universiteit van Amsterdam, had de panden behoorlijk aangetast. Er waren veel oorspronkelijke elementen verdwenen, zoals het trappenhuis van beide panden tussen het voor- en achterhuis. Op deze plaats werd in 2002 door Linden Groep een gemeenschappelijk monumentaal trappenhuis van glas gemaakt zodat de achtergevels van de voor- en achterhuizen weer te zien zijn.

Gebruikte literatuur:

• P.M. Fischer. Ignatius en Jan van Logteren. Alphen aan den Rijn, 2005: p. 56-59
• Hans Tulleners. De Gouden Bocht. 21 monumenten aan de Amsterdamse Herengracht. Open Monumentendag 1989. Amsterdam, 1989: p. 75
• H.J. Zantkuijl. Bouwen in Amsterdam. Amsterdam, 1993: p. 475

[Overige literatuur]

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 1874
Adres: Herengracht 508
Adressen: Herengracht 508
Inschrijvingsdatum: 21-05-1970
Redengevende omschrijving: Pand met halsgevel met hoornblazende Trizonen als vleugelstukken (XVIId).

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]