Rokin 99 
Gebouw Oudhof
Naam: Gebouw Oudhof
Adres: Rokin 99
Oud adres: A377, wijk 8, klein nr. 48, kadaster G18, verponding 2166
Postcode: 1012KM
Gebouwtype: Handelsgebouw/kantoor
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl:
Hedendaags
Bouwjaar: 1988/90
Architect: Mart van Schijndel
Opdrachtgever: P. Oudhof & Co Effecten
(3 afbeeldingen)
Zeldzaam en gedurfd postmodernistisch ontwerp met afwisselend zandkleurige en blauwgroene horizontale banden, bolle, spiegelende glazen erker van groen glas en een topgevel bestaande uit een driehoek, een parodie op een fronton. Gesloten onderpui met een ingang in het midden op straatniveau omringd door drie ronde vensters. Voorbeeld van Post '65 architectuur uit de periode 1966-1990.
Het pand - een effectenkantoor - is slechts vijf meter breed en architect Mart van Schijndel moest daardoor woekeren met de ruimte. Achter de ingang bevindt zich een trappenhuis, dat stijl omhoog schiet met een bijzonder traphek, een staalplat waaruit vierkantjes zijn gestampt. Het fronton dat de gevel beëindigt, verbergt een loggia als balkon voor een woning bovenin het kantoorpand dat men verplicht was terug te brengen. De voorgevel is een goed voorbeeld van postmodernisme omdat dit ondanks zijn moderne uitdrukking toch weer verwijst naar historische architectuur, met name met het fronton en de ronde gaten. Het postmodernisme in de architectuur werd in 1975 door Charles Jencks, in zijn boek The Language of Post-Modern Architecture, gedefinieerd als moderne architectuur met kenmerken: de herneming van modernistische simplificatie, minimalisme en universaliserende stijlen, maar met toepassing van decoratie. Verschillende stijlen en perioden kunnen opzettelijk, zelfs ironisch, met elkaar worden gecombineerd. Al deze kenmerken zijn aanwezig in het ontwerp van Mart van Schijndel.
De bouwvergunning voor het opzichtige nieuwbouwpand werd in 1988 verleend. Zowel de Commissie voor de Oude Stad als de schoonheidscommissie hadden in 1987 'in principe' geen bezwaar. Aanvankelijk vond men dat het voorstel "beter voorgedragen (moest) worden om tot een definitief oordeel te komen". Nadat de benodigde informatie over details en materialen was verstrekt, volgde een bouwvergunning. Zo werd gespecificeerd dat de gevel zou bestaan uit: vaurion kalksteen, labrador graniet groengrijs, baveno graniet rose gestraald of gepolijst, baveno wit gepolijst, groen spiegelglas, messing (deur) en baveno rose (rustica).
Toen dit gebouw in 1990 verrees, was er veel kritiek, maar ook lof - een tussenweg was er niet. Geurt Brinkgreve sprak over "gouden kiezen in het gehavende gebit van de binnenstad", een aansprekende metafoor omdat gouden tanden doorgaans niet aantrekkelijk worden gevonden. In de krant tekende Jaap Huisman uit de mond van de architect op dat het bouwen van een extravagante gevel in Holland al snel tot kritiek leidt vanwege onze calvinistische volksaard, maar hij wilde een "introvert pand tot op het straatniveau": "we hebben het mooiste graniet genomen, uit Bafeno bij het Lago Maggiore. Het is het edelste materiaal dat je kunt bedenken, dat alleen de zeventiende-eeuwse yup zich kon verloorloven". Het pand is volgens Huisman "een afrekening met het conservatisme van de Van Eyckjes en H. Hertzbergers" (De Volkskrant, 8 juni 1990). Inderdaad vroegen veel mensen zich af hoe het mogelijk was dat er zoiets opvallends gebouwd mocht worden. Het zet zich immers nogal nadrukkelijk af tegen de naastgelegen historische architectuur, opgetrokken uit baksteen, niet alleen door de vormentaal, maar ook en vooral door het kleurrijke materiaalgebruik. Maar al vrij spoedig begon dat te kantelen. Al in 2003 noemde stadshistoricus Richter Roegholt het gebouw een "postmoderne fantasie (...), een bezienswaardigheid, en voor één keer kan het net. Ik zou het niet meer willen missen." Ook al heeft "het huis de goegemeente aanvankelijk hevig gechoqueerd".
De postmoderne benadering bleef een incident, want het voorbeeld werd niet of nauwelijks in de Amsterdamse binnenstad nagevolgd. Het postmodernisme is weliswaar door verschillende architecten omarmd, bijvoorbeeld Sjoerd Soeters (Kerkstraat 204), maar veel voorbeelden kunnen in de binnenstad niet aangewezen worden. In 2014 werd op verzoek van de Bond Heemschut een plaatsingsprocedure als gemeentelijk monument in gang gezet. Tegen de plaatsing werd door niemand bezwaar ingediend.
Gebruikte literatuur:
- Geurt Brinkgreve. 'Gouden kiezen'. Binnenstad 156 (februari 1996)
- Ricardo (=Richter Roegholt). 'Voorzichtig met kleur in de stad'. Binnenstad 197/198 (maart 2003)
- Inventarisatie architectuur post-'65. Amsterdam: Bond Heemschut, 2019
Monumentenstatus: GM
Monumentennummer: 200779
Adres: Rokin 99
Adressen: Rokin 99
Inschrijvingsdatum: 06-09-2016
Redengevende omschrijving: geen beschrijving
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: februari 2024