Prinsengracht 323 
Adres: Prinsengracht 323
Oud adres: LL298, wijk 41, klein nr. 338, kadaster E3626, verponding 2260
Postcode: 1016GZ
Gebouwtype: Vereniging/horeca
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl:
Historiserend
Bouwjaar: 1970, 2016
Architect: Gerard de Klerk / Bart van Kasteel (1970, 1988), Erwin Spijker (2016)
(14 afbeeldingen)
Nieuwbouw uit 2016 als de nieuwe entree van Hotel Pulitzer, hier gerealiseerd in 1970. De ingangspartij uit 1970 verdween in 2016. Het hotel bestaat uit 9 panden aan de Prinsengracht (315, 317, 319, 321, 325, 327, 329, 331), 8 aan de Keizersgracht (224, 226, 228, 230, 232, 234, 236, 238) en 4 in de Reestraat (2, 4, 6, 8). Ook enkele tuinhuizen maken deel uit van het hotel.
Het hotelcomplex van Pulitzer aan de Keizersgracht en de Prinsengracht (Prinsengracht 315-331) is door Geurt Brinkgreve diverse keren opgevoerd als een gelukkig voorbeeld van het onderbrengen van een groot hotel in de fijnmazige structuur van de oude binnenstad. Het complex, dat is ondergebracht in bestaande grachtenpanden, kwam in verschillende fasen tot stand. In de jaren zestig stonden veel grachtenpanden er vervallen bij en konden deze voor een relatief bescheiden bedrag worden aangeschaft. Peter Pulitzer kocht tien bijeen gelegen panden om ze uit te baten als hotel met het binnenterrein als verbindende schakel. Daarbij werden de gevels keurig opgeknapt. Voor deze eerste fase leverde Gerard de Klerk de plannen. In 1975 kwamen er nog twee grachtenpanden bij, in 1981 een huis aan de Reestraat en in 1988 vond nog een grote uitbreiding plaats.
Op Prinsengracht 323 stond een 18de-eeuws pakhuis. Begin 20ste eeuw werd daarvan een dubbel pakhuis gemaakt, nr. 323-325. Merkwaardigerwijze koos men ervoor om het oude pakhuis te slopen en het 20ste-eeuwse pakhuis een ouder uiterlijk te geven. De nieuwe gevel van nr. 323 - een neutrale nauwelijks opvallende gevel - werd iets naar achteren geplaatst, waardoor een klein voorplein ontstond.
Hotel Pulitzer is een voorbeeld van een schaalvergroting die nauwelijks zichtbaar is. Er werd getracht het stadsbeeld te behouden en zelfs te verbeteren, bijvoorbeeld door een top te reconstrueren. De schaalvergroting vond dus onopgemerkt aan de binnenzijde plaats. Om er één gebouw van te maken werden verschillende doorbraken door zijmuren gemaakt en binnenplaatsen overkapt. De ingangen van de acht aansluitende panden aan de Keizersgracht werden niet meer gebruikt. Daardoor werd dit deel van de Keizersgracht minder levendig.
In 2016 werd een nieuwe ingangspartij gebouwd ontworpen door Erwin Spijker van Studio Y. Aanvankelijk wilde het hotel een reconstructie van het 19de-eeuwse dubbele pakhuis op nr. 323-325, maar dat kon niet vanwege het bestemmingsplan. Daarna werd een historiserende gevel voorgesteld met een herplaatste geveltop - in de traditie van het hotel sinds 1970 -, maar dat mocht niet van de Welstandscommissie. Het uiteindelijke resultaat was een eigentijds ontwerp: een zwarte gevel, een abstractie van een grachtengevel. De verbouwing van 2016 betekende dat de ingangen op de Keizersgracht weer in gebruik werden genomen. Ook de interne ontsluiting werd verbeterd.
Gebruikte literatuur:
- Geurt Brinkgreve. 'Parkeergarage achter Prinsengracht 309. Diep de grond in.' Binnenstad 164 (juni 1997)
- I.H. van Eeghen. 'De veertienvoudige restauratie voor het Howard Johnson Hotel bij de Westermarkt'. Maandblad Amstelodamum 57 (1970): p. 97-106
- Walther Schoonenberg. 'De nieuwe entree van Pulitzer. Kindertekening kreeg positief advies van CWM'. Binnenstad 277 (juli/aug./sept. 2016)
- Gerrit Vermeer. 'Grote hotels in Amsterdam'. Binnenstad 262 (jan./feb. 2014)
Laatste wijziging: augustus 2022