Amsterdam Monumentenstad

Keizersgracht 383 en 385

Adres: Keizersgracht 385
Oud adres: HH470, wijk 33, klein nr. 196, kadaster E4085, verponding 5903
Postcode: 1016EJ
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Halsgevel
Bouwstijl: Lodewijk XIV
Bouwjaar: 1700±, 1741
Opdrachtgever: Jan van der Putt, afslager (±1700), Jacob de Witt (1741)
Bewoners: Pieter Codde (1599-1678), kunstschilder (1657-1678), Jacob de Witt (1695-1754), kunstschilder (1741-1754)

(14 afbeeldingen)

Keizersgracht 385

Jacob de Wit (1695-1754) was één van de belangrijkste kunstenaars uit de 18de eeuw. De belangrijkste werken die De Wit heeft gemaakt zijn in volgorde van belangrijkheid: de 'zolderstukken' (plafondschilderingen), de grisailles, de 'zaalstukken' en tenslotte altaarstukken (De Wit was katholiek). Hij behoort met Jan van Huysum en Cornelis Troost tot de topschilders uit het 'galante tijdperk'.

Jacob de Wit was een vermogend geworden kinderloze uit een eenvoudige familie. Ook deden hij en zijn vrouw aan liefdadigheid door charitatieve instellingen te laten delen in hun nalatenschap. Hij zorgde goed voor zichzelf en voor anderen. Pas in 1741 weten we waar De Wit woonde. Op 15 september 1741 kocht hij twee naast elkaar gelegen huizen Keizersgracht 383-385, waarvan het linkerhuis werd verhuurd en het rechter door hemzelf en zijn vrouw werd bewoond met twee dienstboden. Achter zijn woonhuis stond zijn atelier, een gebouw dat ook nog steeds bestaat. De Constkammer, waar zijn belangrijke collectie ooit was, is er niet meer: het is nu een parkeerplek! Het complex van Jacob de Wit liep achter de panden nr. 379, 381 en 383 langs, panden dus die blind aan de achterzijde waren en geen tuin hadden.

In dit woonhuis zouden hij en zijn vrouw overlijden. Hun testament is van 9 juli 1744. De Wit overleefde zijn vrouw die in 1752 stierf. Zij liet veel sieraden na, o.a. een snoer met 123 parels en een halssieraad met 60 diamanten. Jacob de Wit heeft tot zijn dood op 59-jarige leeftijd op 12 november 1754 gewerkt. Zijn laatst bekende kunstwerk dateert van 1754. Bicker Raye vermeldt op 15 november het overlijden van "de beroemde fijnschilder" die veel "zeer veel geld en fraaie kunst" nalaat. Uit Jacobs inventaris opgemaakt op 16 april 1755, leren we zijn gehele inboedel en huisindeling kennen. Er was een rijke voorraad gebruikszilver en twee gevulde porseleinkasten plus een bordenrek met porselein in de keuken. In de gang stonden een staande klok, een zitbank, twee tafels met marmeren bladen en ook acht pruiken in dozen (die hij kennelijk alleen buitenshuis droeg). Er was een 'kunstkamer' en een 'school'. Het grachtenhuis bestaat uit een voor- en achterhuis, waarbij het achterhuis breder is dan het voorhuis en achter het huurpand Keizersgracht 383 langs loopt. Daarachter bevindt zich het atelier van Jacob de Wit. In het atelier stonden twee machines om plafondstukken te schilderen. Dat weten we omdat ze na zijn dood werden geveild.

Gebruikte literatuur:

• Ch. M. Dozy. 'Pieter Codde: de schilder en de dichter’. Oud Holland, jaargang 2 (1884): p. 34-67
• Guus van den Hout en Robert Schillemans. Putti en Cherubijntjes. Het religieuze werk van Jacob de Wit (1695-1754) Amsterdam 1995
• Janrense Boonstra en Guus van den Hout. In de wolken, Jacob de Wit als plafondschilder Amsterdam 2000
• Walter Liedtke. 'Gerard de Lairesse and Jacob de Wit in situ'. In: The Learned Eye 2005: p. 190-205
• A. Staring. Jacob de Wit 1695-1754. Amsterdam, 1958

[Overige literatuur]

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 2330
Adres: Keizersgracht 385
Adressen: Keizersgracht 385 A B
Inschrijvingsdatum: 09-06-1970
Redengevende omschrijving: Pand met kleine halsgevel (XVII B) met hardstenen pui en deurpartij (XIXc).

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]