Amsterdam Monumentenstad

Keizergracht 64

Adres: Keizersgracht 64
Oud adres: SS389, wijk 49, klein nr. 424, kadaster D5562, verponding 4996
Postcode: 1015CS
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Halsgevel
Bouwstijl: Lodewijk XIV
Bouwjaar: 1619, 1737/38
Architect: Jan van Logteren
Eigendom: Stadsherstel 1962
Restauratie: 1971/73, 1997 (beschilderingen)

(31 afbeeldingen)

De rijk gebeeldhouwde top van Jan van Logteren

Dit huis is al bekend in 1619 en zal toen een trapgevel hebben gehad. In 1738 werd het huis voor Christina Soutman grondig verbouwd: het werd met twee verdiepingen verhoogd, waardoor het hoog uittorende boven het buurhuis Keizersgracht 62, een nog 17de-eeuwse halsgevel. Mogelijk was het toen het hoogste koopmanshuis van Amsterdam. Tevens werd het achterhuis vergroot en een nieuwe voorgevel gemaakt. De rijk versierde topgevel in de zware vormgeving van de Lodewijk XIV-stijl heeft putti (kinderfiguren) in de klauwstukken en wordt toegeschreven aan Jan van Logteren. De putti stellen links, de handel (zie de gevleugelde hoed, een attribuut van Mercurius) voor, rechts de Aarde (zie korenaren). Het is het laatste werk toegeschreven aan Jan van Logteren in de Lodewijk XIV-stijl. Al in 1737 maakt hij zijn eerste werk in de Lodewijk XV-stijl: een regentenbord in het Burgerweeshuis.

In de jaren '50 werd het pand bouwvallig. De bovenste twee verdiepingen, inclusief de topgevel, werden in 1959 gedemonteerd. In 1962 werd het pand door Stadsherstel Amsterdam NV aangekocht, waarna in 1972/73 een volledige restauratie plaatsvond. Het bovenste deel van het pand werd herbouwd, waarbij de originele topgevel werd herplaatst. Ook de stoep werd teruggebracht. De toegangsdeur (uit ±1800) is overigens van elders.

In de tuin werd het tuinhuis van Keizersgracht 587 (in 1917 gesloopt) geplaatst. Dit brede tuinhuis is bijna even breed als de twee panden Keizersgracht 62 en 64 gezamenlijk (ruim 11 meter). Na de restauratie van de panden Keizersgracht 62 en 64 was het Sweelinck Conservatorium in deze panden gevestigd. Tegenwoordig zit het Euro Business Center er. Keizersgracht 64 heeft een fraai interieur: een stucgang met rijke ornamenten en (schijn)deuren in Lodewijk XIV-stijl en plafondstukken in drie kamers op de beletage: de voorkamer, de achterkamer en de zaal. Op de binnenplaats zijn twee 18de-eeuwse secreten (WC's) bewaard gebleven, waartussen een houten sierwand staat met twee pilasters, een zgn. secretenwand. De plafondstukken zijn geen van drieën gesigneerd; ze zijn duidelijk van verschillende hand. In de voorkamer bevindt zich een plafondstuk met Prudentia, de voorzichtigheid (herkenbaar aan de attributen slang en spiegel), omringd door vier putti. Het doek is waarschijnlijk uit een ander huis afkomstig. In de achterkamer is Ceres, godin van de landbouw, afgebeeld (herkenbaar aan de korenaren die zij vasthoudt). Een jonge vrouw biedt haar een mand met vruchten aan. De twee putti dragen eveneens symbolen van Ceres (zoals een sikkel). In de zaal, de belangrijkste kamer in het achterhuis, eveneens op de hoofdverdieping, stelt het plafondstuk Vader Tijd voor (met het attribuut de zandloper op zijn hoofd) en Geometrie (met de attributen hemelbol en sextant).

Gebruikte literatuur:

• Marlin Burkunk. 'Toets en proef der loffelijker bouwkonst'. Stadsherstel op de Wallen en in de Haarlemmerbuurt. Open Monumentendag 1996, Amsterdam, 1996: p. 152
• I.H. van Eeghen. 'De restauratie van Keizersgracht 62-64'. Maandblad Amstelodamum 62 (1975): p. 25-30
• P.M. Fischer. Ignatius en Jan van Logteren. Alphen aan de Rijn, 2005: p. 424-426
• Hans Tulleners. Een pracht van een gracht. 23 monumenten aan de Amsterdamse Keizersgracht. Open Monumentendag. Amsterdam: Bureau Monumentenzorg, 1988

[Overige literatuur]

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 2470
Adres: Keizersgracht 64
Adressen: Keizersgracht 64
Inschrijvingsdatum: 09-06-1970
Redengevende omschrijving: Pand met halsgevel met putti in de vleugelstukken XVIIIb).

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]