Amsterdam Monumentenstad

Herengracht 607. Eén van de eerste klokgevels.

Adres: Herengracht 607
Oud adres: Y242, wijk 60, klein nr. 12, kadaster I684, verponding 5580
Postcode: 1017CE
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Klokgevel
Bouwstijl: Hollands Classicisme
Bouwjaar: 1670

(4 afbeeldingen)

Herengracht 607

Dat er veel is gespeculeerd met de bouwgrond in de 17de-eeuwse stadsuitbreidingen blijkt uit dit pand. Abraham van der Wielen kocht het bouwkavel bij de gronduitgifte van de Vierde Uitleg, maar liet het onbebouwd. In 1665 verkocht hij het kavel met een flinke winst aan huizenspeculant David ter Haer, die inmiddels ook de aangrenzende kavels in bezit had. In 1668/70 liet Ter Haer vier identieke klokgevels bouwen, thans nr. 607 t/m 613. Van dit rijtje heeft alleen nr. 607 zijn oorspronkelijke gevel behouden; eind 18de eeuw bestond ook de klokgevel op nr. 613 nog. De vroege sobere klokgevel in de stijl van het Hollands classicisme heeft een middenrisaliet die doorloopt tot in de top, bekroond door een driehoekig topfronton. De "klauwstukken" zijn in hetzelfde materiaal uitgevoerd als de "hals" (nl. baksteen), waardoor we van een klokgevel kunnen spreken. De middenrisaliet zorgt er echter voor dat deze klokgevel nog sterk op een halsgevel lijkt. Ook de driehoekige zolderlichten dragen aan dit beeld bij. Verder zien we festoenen op de zijkanten en om de hijsbalk en een jaartallint. Wie echter goed de tekening uit het Grachtenboek bestudeert, valt op dat op nr. 609 oorspronkelijk een lint met 'Anno' was bevestigd, terwijl het lint met jaartal 1670 op de gevel van nr. 613 prijkte. Toen dat pand in 1922 werd gesloopt, verhuisde het jaarlint naar nr. 607.

Het klokgevelhuis heeft beroemde bewoners gehad. In 1704 kocht graaf Willem Cadogan, de ambassadeur van de Engelse koning, het pand. Hij betaalde er 16.000 gulden voor, in die tijd een enorm bedrag. Zijn weduwe jonkvrouw Margaretha Cecilia Munter, vrouwe van Zanen en Raaphorst, verkocht in 1747 het huis aan Jacob Bicker Raye, bekend van zijn dagboek. In deze beroemde kroniek beschrijft Raye veertig jaar lang, van 1732 tot 1772, het dagelijks leven van de Amsterdammers, een belangrijke bron uit de 18de eeuw. In de 19de eeuw woonde de bankier Francis Melvin in het pand, vanaf 1891 de filmpionier Franz Anton Nöggerath, bekend van het variététheater Flora in de Amstelstraat dat op 29 augustus 1902 door brand werd verwoest, waarbij Nöggeraths filmcollectie verloren ging.

Ook het pand zelf is, jaren later, door brand geteisterd. In de nacht van zaterdag 8 op zondag 9 december 2012 brandde de zolder- en kapverdiepingen van dit pand af. Er viel daarbij één dode, de bewoonster van de bovenverdieping.

Gebruikte literatuur:

• H.J. Zantkuijl. Bouwen in Amsterdam. Amsterdam, 1993: p. 141, 454
• Mark Zegeling. Sterke verhalen voor bij de borrel. Alle geheimen achter de gevels van de KLM-huisjes. Amsterdam, 2013: p. 161

[Overige literatuur]

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 1688
Adres: Herengracht 607
Adressen: Herengracht 607 A B C D E
Inschrijvingsdatum: 04-02-1976
Redengevende omschrijving: Pand met klokgevel (1670) met middenrisaliet en driehoekige zoldervensters. Ramen in omlijstingen, deur, deuromlijsting en snijraam midden XIX (na 1853).

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]