Herengracht 468 
Adres: Herengracht 468
Oud adres: X456, wijk 57, klein nr. 554, kadaster I1024, verponding 3832
Postcode: 1017CA
Gebouwtype: Woonhuis (dubbel huis)
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl:
Neostijlen
Bouwjaar: 1669, 1745±, 1874
Architect: S.W. van Rouendal (1874)
Opdrachtgever: Cornelis Munter en zijn vrouw Margaretha Cornelia van de Poll (1744)
(30 afbeeldingen)
17de-eeuws huis, vormde oorspronkelijk een eenheid met Herengracht 470 en met Keizersgracht 565-571: voorbeeld van een groot complex onder één architectuur voor meerdere eigenaren. Verbouwd in circa 1745 en opnieuw in 1874: voorgevel is grotendeels 19de-eeuws, eclectisch met neo-Lodewijk XVI-elementen als guirlandes en vazen, onderstuk zandsteen, rest bepleisterd, atttiek met vier vazen. Interieur: twee kamers met stucwerk in Lodewijk XV-stijl uit ca. 1745, een marmeren schouwboezem en beschilderingen Jacob de Wit uit 1746/47, waaronder twee plafondstukken (1746 achterkamer Zephyr en Flora, 1747 voorkamer Bacchus en Ceres) en diverse witjes, boezemstukken en deurstukken.
In 1665 koopt Daniel van Gheel (1628-1705) stadserven 19 en 20 in park C van de Vierde Uitleg. Hij was sinds 1652 getrouwd met de burgemeestersdochter Joanna Boom (1633-1711). De erven 21 en 22 worden gekocht door de broer van Johanna, mr. Abraham Boom, met de bedoeling daarop twee gelijke dubbele huizen te bouwen (zie Herengracht 470). Aan de Keizersgracht werden een stal- en koetshuiscomplex gebouwd. Het gehele complex komt gereed in 1669.
In 1744 wordt het huis bij executie voor 78.000 gulden verkocht aan Cornelis Munter (1717-1750), lid van de firma Andries Pels & Soonen, schepen in 1742, die het huis in 1745 betrekt met zijn dan 19-jarige vrouw Margaretha Comelia van de Poll. Zij betrekken in 1745 het panden lieten het in 1746 moderniseren. De zaal op de hoofdverdieping aan de tuinzijde werd voorzien van fraaie betimmeringen met bijpassend stucwerk. De decoratie is in de late Lodewijk XV-stijl, vroege Lodewijk XV-stijl. In deze zaal zijn maar liefst 14 werken van Jacob de Wit te zien. Het plafondstuk toont Zephyr en Flora, temidden van nimfen en putti. Behalve drie bovenstukjes bevinden zich nog tien grisailles (zgn. 'witjes') met allegorische voorstellingen in deze zaal. In de zaal daarnaast, de voormalige eetzaal, bevindt zich nog een tweede plafondstuk van Jacob de Wit, uit 1747, dat de ontmoeting van Bacchus, god van de wijn, met Ceres, godin van de landbouw toont (resp. de herfst en de zomer voorstellend). Ze zitten op de wolken en zijn omringd door diverse figuren en putti. In deze kamer bevindt zich ook een fraaie marmeren schouw met reliëf en boezemstukje en ook nog bovendeurstukjes. Dit huis bevat dus een complete suite waarvan alle onderdelen behouden zijn gebleven.
Een aantal jaren was in dit pand het Kattenkabinet gevestigd, maar dat museum is tegenwoordig gehuisvest in Herengracht 497.
Gebruikte literatuur:
- Janrense Boonstra en Guus van den Hout. In de wolken, Jacob de Wit als plafondschilder. Amsterdam 2000: p. 65
- Hans Tulleners en Peter Quatfass. Amsterdamse stijlkamers binnen de Singelgracht. Verborgen interieurs van werelderfgoedstad Amsterdam. Amsterdam, 2023: p. 50-51
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 1862
Adres: Herengracht 468
Adressen: Herengracht 468
Inschrijvingsdatum: 21-05-1970
Redengevende omschrijving: Dubbel huis uit 1669 met gevel (ten dele zandsteen, ten dele gepleisterd) met middenrisaliet uit 1874 (ontw.S.W.van Rozendal, gepleisterde versiering door G.D.Martens). Inwendig: zaal met schilderingen van J.de Wit (XVIIIc).
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: september 2023