Amsterdam Monumentenstad

Herengracht 130

Adres: Herengracht 130
Oud adres: RR269, wijk 44, klein nr. 384, kadaster D5673, verponding 3117
Postcode: 1015BV
Gebouwtype: Woonhuis (dubbel huis)
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl: Neostijlen
Bouwjaar: 1614, 1853±
Opdrachtgever: Jacques Niquet (1614), Jacob de Vos (1803-1878) / Henriëtte Wurfbain (1808-1883) (1853)

(4 afbeeldingen)

Herengracht 130

In 1614 kocht Jacques Niquet (Antwerpen 1573) de erven 27 en 28 in park B van de Derde Uitleg en bouwde op een deel van erf 27 en op het gehele erf 28 een dubbel huis met trapgevel, die nog afgebeeld staat in het Grachtenboek van Caspar Philips. Niquet ging er met zijn vrouw Clara Hendricksdr de Haze (ook geboren in Antwerpen) zelf wonen. Een strook van 12,5 voet van erf 27 had Niquet verkocht. Een dergelijke grondruil was niet verboden en kwam direct na de veiling van bouwkavels veel voor.

Herengracht 130 stond vanaf 1853 bekend als het 'Klein Versailles'. In 1850 was het huis gekocht door Jacob de Vos (1803-1878) en zijn echtgenote Henriëtte Wurfbain (1808-1883) die daarvoor woonden op Herengracht 244. Zij lieten het prachtig inrichten als museum voor een grote kunstcollectie. Jacob de Vos bezat 253 schilderijen met vaderlandse geschiedkundige voorstellingen en een grote collectie van tekeningen, waaronder 80 van Rembrandt. In 1883, toen weduwe Henriëtte Wurfbain stierf, werden de tekeningen geveild. In 1896 werden de schilderijen overgedragen aan de gemeente Amsterdam. Een groot deel is thans te zien in het Rijksmuseum.

In opdracht van Jacob en Henriëtte werd de 17de-eeuwse trapgevel verwijderd en vervangen door een rechte kroonlijst, maar de kap evenals grote delen van de 17de-eeuwse gevel werden behouden (zie het metselwerk op de beletage). De lijst met consoles, de dakkapel en de deur- en raamomlijsting hebben een quasi-18de-eeuwse vormgeving met een mengsel van verschillende stijlmotieven, waaronder de Lodewijk XIV-stijl. Het 17de-eeuwse huis is in de kern blijven bestaan. De achtergevel, ook al is de lijst vervangen, is grotendeels uit de bouwtijd.

De familie De Vos-Wurfbain was doopsgezind en deed ook veel aan liefdadigheid. In 1868 werd het Henriëtte Hofje gesticht, een klein hofje voor vrouwelijk huispersoneel aan de Stadhouderskade. In 1956 werd het gesloopt. Zijn doopsgezinde achtergrond betekende dat De Vos geen toegang had tot het regentenpatriciaat. Hij legde zich toe als mecenas op de bevordering van de kunsten en liefdadigheid.

Gebruikte literatuur:

[Overige literatuur]

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 1745
Adres: Herengracht 130
Adressen: Herengracht 130
Inschrijvingsdatum: 26-05-1970
Redengevende omschrijving: Dubbel huis (XVII A, geheel verbouwd XIX B) met gevel (ten dele nog XVII A) onder rechte lijst met consoles en dakvenster, evenals de deur- en vensteromlijstingen XIX B.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]