Haarlemmerdijk 45 
Adres: Haarlemmerdijk 45
Oud adres: UU347, wijk 52, klein nr. 249, kadaster D1310, verponding 1493
Postcode: 1013KB
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Halsgevel
Bouwstijl:
Lodewijk XIV
Bouwjaar: 1725±, 1860±
Restauratie: 1957
(11 afbeeldingen)
Klein winkel/woonhuis (in de kern 17de-eeuws?) met halsgevel in Lodewijk XIV-stijl, gebogen lijstvormig fronton met kuif met voluten en afbeelding schip in vulling, gedeelde klauwstukken met ruitmotief, op maat gemaakt met hoekvazen, lambrequins onder hoekvazen. Gesneden puilijst. IJzeren uitgangteken (zon), ca. 1860. Interieur: historisch winkelinterieur.
Dit winkelhuisje heeft een 17de-eeuwse bouwhoogte, dus het is vermoedelijk in de kern 17de-eeuws, maar in de 18de eeuw vernieuwd waarbij een nieuwe gevel is aangebracht met een geveltop die passend is gemaakt met hoekvazen. Daaruit blijkt dat de klauwstukken uit de handel afkomstig zijn en niet specifiek zijn gemaakt voor dit pand, wat in de 18de eeuw wel vaker voorkwam.
De halfronde vulling van de halsgevel-afdekking bevat een uitbeelding van een schip. Huistekens als gevelstenen bevinden zich doorgaans net boven de puibalk, maar dit kleine winkelhuisje aan de Haarlemmerdijk heeft een huisteken in de geveltop. Het betreft een schematisch weergegeven oorlogsschip, dat aan de ketting ligt. De wijze waarop men het schip vanaf de straat ziet, is vergelijkbaar met de wijze waarop men zo'n schip vanuit een roeiboot ziet. Het winkelhuisje heeft ook een laat-19de-eeuwse ijzeren uithangteken: een zon.
De 19de-eeuwse winkelpui heeft twee deuren op straatniveau, waarvan de linker naar de winkel en de rechter naar de bovenwoningen leidt. Dit is vermoedelijk niet de oorspronkelijke situatie, maar het resultaat van een bebouwing (op een advertentie staat een tekening van een oudere situatie). Toen kwam ook het het huidige winkeltje 't Zonnetje met marmeren toonbank tot stand. De geschiedenis van de koffie- en theehandel 't Zonnetje gaat terug tot 1642. In dat jaar werden emmers met water, kolen en specerijen verkocht onder de naam Brumsen. Rond 1645 kwamen de eerste zwarte thee en een paar jaar later de koffie. In 1858 begon 't Zonnetje, in het begin vooral als groothandel. In het jaar 1895 begon de winkel ook met de verkoop van koffie, thee en kruiden. Het interieur dateert vermoedelijk uit die tijd, maar het is hoe dan ook oud genoeg om het behouden waard te zijn.
Gebruikte literatuur:
- H.J. Zantkuijl. Bouwen in Amsterdam. Amsterdam, 1993: p. 511
- 'Haarlemmerdijk 45'. De Lamp 92/93 (juli 1985)
- De Waarheid, 23 nov. 1977
- Ons Amsterdam 15 (1963): p. 81
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 1298
Adres: Haarlemmerdijk 45
Adressen: Haarlemmerdijk 45 A
Inschrijvingsdatum: 13-05-1970
Redengevende omschrijving: Pand met halsgevel met rijk gebeeldhouwde geruite vleugelstukken, hoekvazen en volutenafdekking waarin schip. Gesneden puilijst. IJzeren uithangteken (zon) (plm 1860).
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: oktober 2021