Amsterdam Monumentenstad

Oudezijds Voorburgwal 187

Adres: Oudezijds Voorburgwal 187
Oud adres: B4, wijk 9, klein nr. 35, kadaster G1591, verponding 2461
Postcode: 1012EW
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Halsgevel
Bouwstijl: Hollands Classicisme
Bouwjaar: 1663, 2de kwart 18de eeuw
Architect: Artus de Wit? (beeldhouwwerk)
Restauratie: 1937

(9 afbeeldingen)

OZ Voorburgwal 187. Halsgevel met negroïde figuren in de klauwstukken.

Deze prachtige pilastergevel is typerend voor het Hollands Classicisme in de periode 1640-1660, maar is daar zelf een vrij laat voorbeeld van. Later in de 17de eeuw werden pilasters vaak weggelaten, maar van die ontwikkeling naar een meer strakke stijl is hier nog niets te bespeuren. De gevel verwijst naar de architectuur van het stadhuis op de Dam van Jacob van Campen, bijvoorbeeld in de festoenen. Het is een typisch koopmanshuis waarvan de bovenste verdiepingen als pakzolders in gebruik waren. (Verg. Amstel 14; in het standaardwerk over pakhuizen van Révész-Alexander wordt dit één van de pakhuistypen genoemd.) Merk op dat het lijstwerk de middenas met zoldervensters waarin oorspronkelijk luiken zaten geheel vrijlaat, om te voorkomen dat het hijsen van goederen niet wordt gehinderd. Boven deze verticale as van pakhuisluiken is de hijsbalk geplaatst. De prachtig gebeeldhouwde top, waarin kunsthistoricus Pieter Fischer de hand van Artis de Wit ziet (zie ook het timpaan van het Prinsenhof), verwijst met een figuratieve voorstelling met attributen als tabaksrollen en manden, een personificatie van het werelddeel Amerika, naar de tabakshandel met dit werelddeel. In de literatuur worden de hier uitgebeelde figuren soms als 'negers', soms als 'indianen' aangeduid. We zien dan ook een combinatie, de zgn. 'Tabaksindiaan': een zwarte figuur met een veren hoofdtooi. Daarmee werden zowel de Afrikaanse plantageslaaf als de autochtone Amerikaan gecombineerd, om het werelddeel Amerika te personificeren. De (onbekende) opdrachtgever is misschien bewindhebber van de WIC geweest.

Gebruikte literatuur:

• Bewaard in het hart, een selectie van 63 Amsterdamse woon- en pakhuizen uit de periode van 1450 tot 1825 gekozen uit een totaal van 650 percelen die tijdens de eerste tien jaar van het gemeentelijk Bureau Monumentenzorg zijn gerestaureerd (1953-1963). Amsterdam, 1965: p. 76
• P.M. Fischer. Ignatius en Jan van Logteren.. Alphen aan den Rijn, 2005: p. 21
• H.J. Zantkuijl. Bouwen in Amsterdam. Amsterdam, 1993: p. 139

[Overige literatuur]

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 6081
Adres: Oudezijds Voorburgwal 187
Adressen: Oudezijds Voorburgwal 187 A B C D E F G H K
Inschrijvingsdatum: 13-10-1970
Redengevende omschrijving: Pand met pilaster-halsgevel (1663) met bijzondere vleugelstukken (neger en indianen met handelswaren); oeils-de-boeuf, festoenen. Pui (XVIIIb) met versierde stoep. Goede late roedenverdeling.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]