Oudezijds Voorburgwal 61 
Adres: Oudezijds Voorburgwal 61
Oud adres: K590, wijk 3, klein nr. 100, kadaster G1758, verponding 608
Postcode: 1012EK
Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Halsgevel
Bouwstijl:
Hollands Classicisme
Bouwjaar: 1600±, 1670±, 3de kwart 18de eeuw
Eigendom: Stadsherstel 1958
Restauratie: 2018
(24 afbeeldingen)
Huis met een laat-17de-eeuwse halsgevel met gebogen topfronton, rond hijsbalk hangende bloemenslinger, festoen onder de ramen. Geblokte deuromlijsting met een smal zijlicht met tak als hekwerk (tralie). Interieur: 17de-eeuwse hal (voorhuis) met zeskantige marmeren tegels, een 18de-eeuws stucwerkplafond in Lodewijk XV-stijl (voorzijde) en houten lambrizering met Ionische pilasters (daarachter, ter plaatse van trappenhuis), spiltrap naar zolder.
Momenteel vindt er bouwkundig onderzoek plaats voorafgaand aan de restauratie door Stadsherstel. Op de eerste verdieping werden restanten aangetroffen van een alternerend houtskelet met zwanenhalskorbelen (waarvan er nog een enkele is aangetroffen). Uit dendrochronologisch onderzoek is gebleken dat dit houtskelet dateert uit ca. 1600. Dit betekent dat de gevel uit ca. 1670 tot stand kwam als verbouwing van een bestaand pand.
De rijk gedecoreerde gang blijkt bijzondere marmeren vloertegels te bezitten. Daarvan waren er maar drie in Amsterdam en Haarlem bekend. Eva Osinga-Dubbelboer heeft voor Stadsherstel onderzoek gedaan naar de entreehal en het houtskelet dat tevoorschijn kwam op de eerste verdieping. De entreehal bestaat uit een vestibule en portaal. De vestibule is afgewerkt met rococo stucwerk uit de 18de eeuw, maar het portaal daarachter is classicistisch vormgegeven. De vloer van het portaal en de vestibule, het entreegebied, bestaat uit zeskantige witmarmeren tegels. Deze tegels lopen door onder de huidige linkerwand van de vestibule. Deze wand stond aanvankelijk dus iets verder naar links, waarschijnlijk in lijn met de linkerwand van het portaal. Het portaal en de voorgevel kunnen we dateren op 1670. De vloer hoort waarschijnlijk bij de afwerking van het portaal. Inger Groeneveld voerde in de jaren 2005-2009 voor de RCE een vloerenonderzoek uit, waarbij ook aandacht werd besteed aan de zeskanten in Amsterdamse vloeren. Volgens Groeneveld dateren dergelijke vloeren uit de periode 1670-1740. Ze komen voor in steenhouwersinventarissen van rond 1700-1710. Al in 1671 kwamen zes schepen vol met zeskanten naar Amsterdam. Dat kunnen wel tot 60.000 stenen zijn geweest aangezien een scheepslading vloerstenen rond 10.000 stenen was. We weten dat de uit Carrara afkomstige zeskanten wel in de jaren 1670-1710 (en daarna) voorkwamen. Vierkanten maten kwamen rond 1670-1700 voor van 8 duim tot 29 duim, dus er was een grote variëteit. We weten niet of dit ook het geval was bij zeskanten. De drie bij mevrouw Groeneveld bekende vloeren bestaan uit tegels van ca. 44 cm breed. In de vestibule en het portaal van de OZ Voorburgwal 61 liggen tegels die ca. 55.5 cm breed zijn, elke zijde is dan ca. 32 cm breed. De dikte is bijna 3 cm. In de gang naar achter liggen dezelfde tegels maar deze zijn ca. 47,5 cm breed en elke zijde ca. 28 cm. De dikte kon hier niet worden gemeten. Ook in Korsjespoortsteeg 8 zijn dergelijke tegels aangetroffen met een afmetingen van ca. 48 cm breed en elke zijde ca. 28 cm.
Gebruikte literatuur:
- Inger Groeneveld. 'Steinböden im Amsterdamer Wohnhaus 1620-1770'. In: G. van Tussenbroek. Ulrich Klein, Thomas Spohn (red.). Hausbau in Holland. Baugeschichte und Stadtentwicklung. Jahrbuch für Hausforschung. Band 61(Jonas Verlag) Marburg 2010: p. 341-362
- Eva Osinga-Dubbelboer. Bouwhistorisch Onderzoek in opdracht van Stadsherstel. Amsterdam, 2018
- Nieuwsbericht van Stadsherstel (website)
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 6044
Adres: Oudezijds Voorburgwal 61
Adressen: Oudezijds Voorburgwal 61
Inschrijvingsdatum: 13-10-1970
Redengevende omschrijving: Pand met halsgevel, (XVIIB). Festoenen. Geblokte deuromlijsting met getralied zijlicht (XIXA); bovenlicht XIX A. Empire roedenverdeling.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: februari 2019