Amsterdam Monumentenstad

Willemsstraat 149-165

Naam: Constantia-woningen
Adres: Willemsstraat 149-165
Postcode: 1015JC
Gebouwtype: Hofje
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl: Neostijlen
Bouwjaar: 1863-1864
Architect: P.J. Hamer

(4 afbeeldingen)

Willemsstraat 149-165

De Constantiawoningen behoren tot de zogeheten 'filantropische woningbouw', gerealiseerd door de in 1863 opgerichte Stichting voor den Ambachtsstand - Constantiawoningen. De door P.J. Hamer ontworpen woningen werden gebouwd voor minvermogende werklieden ouder dan 60 jaar die hier vrij van huur konden wonen. Voorwaarde was verder wel dat zij minstens 12 jaar bij één en dezelfde patroon in enig nijverheidsvak werkzaam waren geweest.

Het statige complex is uitgevoerd in een neo-classicistische stijl met decoraties geïnspireerd op de Hollandse renaissance. Het geheel is symmetrisch ingedeeld en heeft licht naar voren springende midden- en hoekpartijen. Deze zijn benadrukt door, met afwisselend baksteen en wit geschilderd pleisterwerk, geblokte lisenen. De middenpartij wordt bekroond door een segmentvormig fronton. De vleugels tussen de midden- en hoekpartijen maken een gesloten indruk, doordat de vensters ver uit elkaar staan en de binnenste vensters bovendien 'blind' zijn.

De plattegrond van het hof komt overeen met de plattegrond van het traditionele Nederlandse hofje, waarbij de woonhuisjes om een binnenhof - voorzien van bleekveldjes en een waterpomp - gegroepeerd staan. Oorspronkelijk waren er 36 kleine woonvertrekken. Boven de achtervleugel aan het binnenhof verheft zich een torentje (oorspronkelijk voorzien van een luidklok en eventueel een uurwerk), een element dat ook vaak in traditionele hofjes te vinden is.

MIP-nummer: 12748
Functie: Bejaardenwoning
Jaartal: 1863-1864
Bouwstijl: Neoclassicisme XIXB

Het Monumenten Inventarisatie Project, afgekort MIP, is een landelijk project van de Nederlandse Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dat tussen 1986 en 1995 werd uitgevoerd. In de MIP-database zijn cultuurhistorische gegevens opgenomen van 152.400 waardevolle Nederlandse gebouwde objecten uit de periode 1850-1940. Het inventarisatieproject leidde tot de aanwijzing van rijksmonumenten: het Monumenten Selectie Project (MSP). Niet alle MIP-panden werden beschermde rijksmonumenten. Meer informatie: www.nationaalgeoregister.nl.

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 518324
Adres: Willemsstraat 149-165
Adressen: Willemsstraat 149 A B;Willemsstraat 151 A B;Willemsstraat 153 A B;Willemsstraat 155 A B;Willemsstraat 157 A B;Willemsstraat 159 A B;Willemsstraat 161 A B;Willemsstraat 163 A B;Willemsstraat 165 A B
Inschrijvingsdatum: 22-04-2002
Redengevende omschrijving: Inleiding. Op een vierkant terrein, rondom een groen binnenhof, in 1863-1864 opgetrokken woningbouwcomplex bestaande uit 36 woningen in neo-classicistische stijl naar een ontwerp van P.J. Hamer in opdracht van de in 1863 door J. van Eik opgerichte 'Stichting voor den Ambachtsstand-Constantiawoningen'. De woningen waren (kosteloos) bestemd voor 'werklieden ouder dan zestig jaar die minstens twaalf jaar bij één en dezefde patroon in enig vak van nijverheid waren werkzaam geweest'. Omschrijving. Rondom een carré-vormig binnenhof uit baksteen opgebouwd woningbouwcomplex bestaande uit 2 bouwlagen onder een schilddak bedekt met zwarte pannen. Op regelmatige afstand van elkaar geplaatste hoog opgemetselde schoorstenen. Overstekende gootlijst met daaronder een over de gehele breedte van de gevel lopend fries met siervoluten. De middenpartij en de hoekpartijen zijn voorzien van lisenen van beurtelings baksteen en wit geschilderd pleisterwerk. De voorgevel aan de Willemsstraat is symmetrisch met een licht naar voren springende middenpartij en hoekpartijen. De middenpartij wordt geflankeerd door gekoppelde, met afwisselend stuc en baksteen geblokte pilasters. Boven de middenpartij een gebogen, neo-maniëristisch, fronton waaronder in metselwerk 'CONSTANTIA' staat genoteerd. In de middenpartij toegang, voorzien met pleisterwerk en driehoekig fronton, tot overbouwde gang welke toegang naar de hof verleent. Boven de toegang een met metselwerk omringd kruisvenster. De vleugels tussen beide hoekpartijen en de middenrisaliet maken een gesloten indruk doordat de blinde vensters ver uit elkaar staan. Boven deze vensters gepleisterde sluitstenen. De hoekpartijen hebben tussen de beganegrond en de verdieping een gepleisterd fries. De kruisvensters zijn voorzien van gepeisterde hoek- en sluitstenen. Alle vensters op de verdieping voorzien van trekstangen. Dakkapellen met klauwstukken. In de gevel verder sierijzeren muurankers. Aan de binnenhof is de ingangspartij eveneens geaccentueerd door geblokte lisenen met daarboven een breed fries waarop een opengewerkte toren met rondbogen aan alle vier zijden. Eveneens een fries tussen de verdiepingen. De toegangspoort is met pleisterwerk omgeven. Dit geldt tevens voor alle deuren op de beganegrond. Op de verdieping zijn de smallere kruisvensters aan de bovenzijde door pleisterwerk omgeven. Breed, met siervoluten voorzien, fries onder de overstekende dakgoot. Sierijzeren muurankers. Waardering. In neo-classicistische stijl opgetrokken arbeiderswoningen van belang vanwege de architectuurhistorische waarde alsmede van cultuurhistorisch belang als verenigingsbouw ten behoeve van bejaarde arbeiders.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]