Amsterdam Monumentenstad

De 'Eerste Nederlandsche'. Foto Wim Ruigrok

Naam: De Eerste Nederlandsche
Adres: Utrechtsestraat 2
Rembrandtplein 46
Oud adres: Y293, wijk 59, klein nr. 1, kadaster I733, verponding 5540
Postcode: 1017VN
Gebouwtype: Handelsgebouw/kantoor
Geveltype: Trapgevel
Bouwstijl: Neostijlen
Bouwjaar: 1891-1892
Architect: A. van Ameijden van Duijm en J. Kok
Opdrachtgever: De Eerste Nederlandsche Verzekeringsmaatschappij

(4 afbeeldingen)

De 'Eerste Nederlandsche'. Foto Wim Ruigrok

Verzekeringskantoor op de hoek van het Rembrandtplein heeft renaissance-gevels met speklagen, waarin ook een invloed van de gotiek is te bespeuren, met een grote trapgevel in de Utrechtsestraat en een afgeschuinde hoek met erker met een kleinere trapgevel. (Eén van de 200 nieuwe Rijksmonumenten uit de periode 1850-1940, in 2001 op de monumentenlijst geplaatst.)

N.B. Deze beschrijving is zo kort omdat wij nog niet de kans hebben gehad dit pand te bezoeken en te beschrijven. Als u vindt dat wij snel langs moeten komen, laat het ons weten!

Gebruikte literatuur:

• Wilfred van Leeuwen. 'De 'Eerste Nederlandsche' aan het Rembrandtplein'. Binnenstad 303 (apr./juni 2021)

[Overige literatuur]

MIP-nummer: 12538
Functie: Kantoorruimte
Architect: Kok, J.J. en D.P. v. Ameyde van Duym ?
Jaartal: 1891
Bouwstijl: Eclecticisme

Het Monumenten Inventarisatie Project, afgekort MIP, is een landelijk project van de Nederlandse Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dat tussen 1986 en 1995 werd uitgevoerd. In de MIP-database zijn cultuurhistorische gegevens opgenomen van 152.400 waardevolle Nederlandse gebouwde objecten uit de periode 1850-1940. Het inventarisatieproject leidde tot de aanwijzing van rijksmonumenten: het Monumenten Selectie Project (MSP). Niet alle MIP-panden werden beschermde rijksmonumenten. Meer informatie: www.nationaalgeoregister.nl.

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 518404
Adres: Utrechtsestraat 2
Adressen: Rembrandtplein 46 ;Utrechtsestraat 2
Inschrijvingsdatum: 11-12-2001
Redengevende omschrijving: Inleiding. Een in 1891-1892 tot stand gekomen KANTOORGEBOUW. In eerste instantie gebouwd in opdracht van 'De Eerste Nederlandsche Verzekeringsmaatschappij'. Gebouwd op de hoek van de Utrechtsestraat en het Rembrandtplein. Ontworpen door de firma J. Kok en A. van Ameijde van Duijm. De dakkapel in het dakschild aan de zijde van het Rembrandtplein is van recenter datum. NB. In 1926 in opdracht van de N.V. 't Modehuis v/h H Simons verbouwd door architect J. van Schaik. Veel latere verbouwingen, Vanaf 1919 in gebruik bij De Doofpot. Tegenwoordig City-hotel en Café The Old Bell. Omschrijving. Op een rechthoekig grondplan tot stand gekomen kantoorgebouw. Aan de gevels laten zich vijf bouwlagen onderscheiden: een begane grond, drie verdiepingen en een kap. Gevels zijn opgebouwd uit vermetselde lichtrode baksteen met afwisselend gebruik van natuursteen. Gebouw wordt afgesloten door een dak bestaande uit schuin oplopende schilden waarna een plat dak. De schilden worden gedekt met shingles. De overgang naar het platte deel toont een brede overstek. Aan het dakschild aan de zijde van het Rembrandtplein (noordzijde) bevindt zich de recente dakkapel. Aan het dakschild aan de zijde van de Utrechtsestraat (oostzijde) nog een kleine dakkapel met ongeleed venster; verder een overstek, ingezwenkte dakschilden en piron. Op het niveau van de begane grond bevindt zich de plint met luchtroosters van de kelderverdieping. Verder nadrukkelijk gebruik van natuursteen op de muurdammen tussen de vensters. Onderzijde van de vensters deels gedicht en deels geleed en gevuld met glas-in-lood raamvulling of vensterglas. Op de gedichte bovenzijde van de grote vensteropeningen bevinden zich tegenwoordig figuratieve panelen. Aan de linkerzijde van de oostgevel een brede dubbele toegangspartij met deuren en grote bovenlichten. In het afgeschuinde deel op de overgang tussen de oost- en de noordgevel bevindt zich de centrale toegang. Toegangsdeur met bovenlicht waarbij koperen klok in beugel. hierboven een zandstenen concha-vormige console van de bodemplaat voor de bovengelegen erker. De natuurstenen muurdammen hebben een bredere sokkel en een ingesnoerde 'schacht' met gebiljoende hoeken. Uitkragende natuurstenen cordonlijst met profilering. Op het niveau van de eerste en tweede verdieping tonen de oost- en de noordgevel een vergelijkbare opbouw. Op het niveau van de eerste verdieping aan de oostgevel drie vensteropeningen, aan de noordgevel twee van dergelijke vensteropeningen. Een dergelijke vensteropening bestaat uit een dubbel venster, verdiept geplaatst en met beneden- en bovendorpel. Het geprofileerde en verlopende natuurstenen kader omvat tevens de vensteropeningen van de tweede verdieping. De vensteropeningen op de eerste verdieping hebben een natuurstenen middenpost. Deze post is bewerkt en toont een colonnet. Boven het natuurstenen en geprofileerde kalf twee gekoppelde panelen met bandwerk, zwikken en wapenschild met florale decoratie in halfrond segment. Vensters met schuiframen. Gemetselde geveldelen opgebouwd uit overwegend in kruisverband vermetselde lichtrode baksteen. De gemetselde geveldelen tonen alle speklagen. De iets lagere vensters op het niveau van de tweede verdieping zijn vergelijkbaar met die van de eerste verdieping. De bewerkte panelen boven het kalf ontbreken. Op de muurdammen tussen en aan weerszijden van de vensters bevinden zich gemetselde kolonetten met profilering en speklagen. Deze kolonetten rusten op een bewerkte natuurstenen console ter hoogte van het fries boven de ramen van de eerste verdieping. Het afgeschuinde geveldeel op de hoek van de oost- en de noordgevel toont een erker over twee verdiepingen. Deze erker rust op de genoemde bodemplaat. De driezijdig uitgebouwde erker toont een smalle natuurstenen plint en een gemetselde sokkel en een verder natuurstenen opbouw. Op het niveau van de eerste verdieping aan drie zijden een venster met draairaam en bovenlicht boven het kalf. Geprofileerde posten en stijlen. Tussen de verdiepingen een natuurstenen decoratief fries met gebeeldhouwde ornamenten en gevelsteen met jaartal '1919'. Hierboven een soortgelijke tripartite vensterpartij, eveneens afgesloten door een smal decoratief fries. Hierboven een driezijdige en opengewerkte natuurstenen borstwering met siersmeedijzeren traliewerk. Hierachter een klein balcon waartoe een eenvoudige deur op de derde verdieping toegang verleent. Boven het kalf een halfrond bewerkt boogveld. Gemetselde strekkenlaag, natuurstenen hoekstenen en sluitsteen. Hierboven een als ornament opgevatte driezijdig uitgewerkte klokvorm. Onderzijde beschoten en rustend op klossen. Gedekt door leien. Hierboven trapgevel met vier treden. Ranke bekroning met ornament. De noordgevel toont op het niveau van de derde verdieping een tweetal meervoudige vensterpartijen. Een zeer smal doorlopend balcon gaat aan deze partijen vooraf. Natuurstenen balcon met balusters, posten, siersmeedijzeren traliewerk en rustend op bewerkte consoles van verschillend formaat. Tussen en aan weerszijden van de meervoudig gelede vensterpartijen een natuurstenen schot met profilering, bewerking en schuin oplopende bovenzijde. Hiertussen de vensterpartijen. Deze hebben drie openslaande Franse ramen. Halfzuilen met Ionisch kapiteel als scheidende post. Breed geprofileerd kalf waarboven drie bovenlichten. Gemetselde posten en natuurstenen hoekstenen. Het fries onder de breed uitkragende houten gootlijst toont een reeks cassettes of metopen met figuratieve en decoratieve voorstellingen. Hiertussen ranke gemetselde kolonetten op natuurstenen console; deze colonnetten dragen de uitstekende 'balkkoppen' of consoles van de gootlijst. De oostgevel toont op het niveau van de derde verdieping een drietal van dergelijke meervoudig gelede vensterpartijen. De gootlijst wordt aan de linkerzijde van de gevel onderbroken door de hoge trapgevel met acht treden. Ook het genoemde fries met cassetten en metopen vindt in de benedenzone van de trapgevel een plaats. Verdere opbouw bestaat uit de lichtrode vermetselde baksteen en het afwisselend gebruik van natuursteen in de speklagen en overige detaillering. Gemetselde colonnetten leiden tot de natuurstenen dekplaten van de treden. Verdiept geplaatste spaarvelden. Twee centraal geplaatste vensters met schuifraam en natuurstenen bovendorpel. In het midden de meervoudig uitgewerkte console van de centrale colonnet. Ook de gevelbeeindiging aan de zuidzijde en de westzijde kent een rudimentaire trapgevel. Waardering. Kantoorgebouw van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde. Bijzondere betekenis van het object wegens de situering, wegens de architectonische gaafheid en wegens de relatie met de visuele gaafheid van de stedelijke omgeving.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]