Amsterdam Monumentenstad

Prins Hendrikkade 33

Naam: Lloyd-gebouw
Adres: Prins Hendrikkade 33
Martelaarsgracht 5
Oud adres: (IJgracht) U20, wijk 16, klein nr. 33, kadaster H1911, verponding 187
Postcode: 1012TM
Gebouwtype: Handelsgebouw/kantoor
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl: Nieuw historiserende stijl
Bouwjaar: 1917-1921
Architect: E. Breman

(5 afbeeldingen)

Prins Hendrikkade 33

De directie van de Koninklijke Hollandsche Lloyd spaarde kosten noch moeite aan zowel het exterieur als het interieur van hun nieuwe kantoorgebouw. Opmerkelijk is dat het neo-barokke ontwerp, dat in Parijs of Londen niet zou hebben misstaan, werd afgekeurd door de Welstandscommissie omdat het te traditioneel was. Er werd geoordeeld dat het ontwerp 'zonder enige kunstwaarde' was. Het vormde namelijk geen uitdrukking van de tijd, het greep namelijk terug op vroegere bouwstijlen en dat was volgens de Welstandscommissie niet geoorloofd. Ondanks deze afkeuring is het toch gebouwd.

In 2001 werd het gebouw op de rijksmonumentenlijst geplaatst als één van de 200 geselecteerde panden uit de periode 1850-1940 in de Amsterdamse binnenstad. In het zgn. 'Monumenten Inventarisatie Project' (MIP) was vooraf het aantal panden op dat ronde aantal vastgelegd en de monumentenzorgers moesten dus een zeer scherpe selectie maken uit duizenden panden uit deze periode. De inventarisatie en selectie heeft nieuwe inzichten verschaft in de jongere bouwkunst. Vincent van Rossem constateerde dat de daadwerkelijke bouwpraktijk in de Amsterdamse binnenstad een totaal ander beeld geeft dan de officiële architectuurgeschiedenis pleegt te doen: de meeste gebouwen die in de periode 1850-1940 in de binnenstad worden opgericht, passen zich naadloos aan hun omgeving aan. Dit eclecticisme stopt in de Amsterdamse binnenstad niet rond 1900, maar loopt door tot 1940. Het gevolg is dat de oude architectuur, alhoewel kwantitatief in de minderheid, dominant blijft. Het Lloyd-gebouw is van deze eclectische architectuur na 1900 een goed voorbeeld. Het gebouw was van algemeen belang "vanwege de cultuurhistorische en architectuurhistorische waarde" en ook "van stedenbouwkundig belang vanwege de monumentale, beeldbepalende ligging op de hoek van Prins Hendrikkade en Martelaarsgracht."

Later huisvestte het pand het kadaster. Tegenwoordig is het een hotel. Op 13 januari 2020 werd de gevel van het pand beschadigd door een brand als gevolg van een gaslek.

Gebruikte literatuur:

• Walther Schoonenberg. 'De nieuwe Rijksmonumenten in de Amsterdamse binnenstad. De 'jongere bouwkunst' opnieuw bekeken'. Binnenstad 185 (nov. 2000)
• 'Omdat de vormen goed gekozen zijn'. Een voorstel voor nieuwe rijksmonumenten uit de periode 1850-1940 binnen de Amsterdamse Singelgracht. Amsterdam: Bureau Monumentenzorg, 1999

[Overige literatuur]

MIP-nummer: 13024
Functie: Kantoor
Architect: Breman, E.
Jaartal: 1917-1921
Bouwstijl: Neobarok
MIP-nummer: 13026
Functie: Kantoor
Jaartal: 1917-1921
Bouwstijl: Neobarok

Het Monumenten Inventarisatie Project, afgekort MIP, is een landelijk project van de Nederlandse Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dat tussen 1986 en 1995 werd uitgevoerd. In de MIP-database zijn cultuurhistorische gegevens opgenomen van 152.400 waardevolle Nederlandse gebouwde objecten uit de periode 1850-1940. Het inventarisatieproject leidde tot de aanwijzing van rijksmonumenten: het Monumenten Selectie Project (MSP). Niet alle MIP-panden werden beschermde rijksmonumenten. Meer informatie: www.nationaalgeoregister.nl.

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 518433
Adres: Prins Hendrikkade 33
Adressen: Martelaarsgracht 5 ;Prins Hendrikkade 33 ;Ramskooi 28
Inschrijvingsdatum: 11-12-2001
Redengevende omschrijving: Inleiding. Op de hoek van Prins Hendrikkade en Martelaarsgracht in 1917-1921 tot stand gekomen SCHEEPVAARTKANTOOR naar een ontwerp in Um 1800-stijl van E. Breman in opdracht van de N.V. Koninklijke Hollandsche Lloyd bij monde van de directeuren J. Wilmink en A.C. Meurs. Het beeldhouwwerk is van J. Schultz. Omschrijving. Op een samengestelde plattegrond geheel in natuursteen opgetrokken gebouw op een eveneens in natuursteen opgetrokken sokkel (ter hoogte van het souterrain en bestaande uit pijlers afgewisseld door diepgelegen vensters achter sierijzeren traliewerk) onder een plat dak met hoge schilden. Het bouwwerk bestaat uit vijf bouwlagen en een zolderverdieping. De verdieping boven het souterrain fungeert als een rustica basement. Daarboven drie verdiepingen met een kolossale orde: zware pilasters op sokkels, aan de bovenzijde voorzien van Ionische kapitelen. Deze pilasters dragen een zware kroonlijst. De zolderverdieping is uitgevoerd als een attiek waarbij de vensters van de dakkapellen zijn voorzien van een segmentvormig fronton. Het pand is als een eenheid uitgevoerd en heeft aan de Martelaarsgracht één travee minder. De ronde hoek wordt geaccentueerd door het erboven geplaatste koepeltorentje met spitsvormige bekroning en het op de eerste verdieping geplaatste balkon op zware sierconsoles met een baluster-balustrade tussen zware posten. De buitenste traveeën risaleren en worden geaccentueerd door de boven de ingang geplaatste balkons, eveneens op zware sierconsoles. De ingang aan de Martelaarsgracht heeft een smeedijzeren sierhek. Boven de ingang het eveneens in decoratief smeedijzer uitgevoerde wapen van Nederland. De tussen de pilasters geplaatste vensters op de verdiepingen zijn rechthoekig en zijn op de eerste verdieping voorzien van onderdorpels op sierconsoles; op de tweede verdieping door een alternerend stelsel van Franse Balkons achter een smeedijzeren sierbalustrade. De decoraties herinneren aan de zeevaart. In het gebogen fronton boven de ingangstravee aan de Prins Hendrikkade worden een reddingboei (symbool van de zekerheid die een verzekering kan bieden), een wereldbol, een anker, schepen, dolfijnen en een Mercuriusstaf afgebeeld. Over de verdere gevel eveneens aan zeevaart en handel herinnerend beeldhouwwerk. In de hal achter de entree aan de Prins Hendrikkade bevindt zich een groot glas-in-lood raam. Waardering. Kantoorgebouw in Um 1800-trant van algemeen belang vanwege de cultuur- historische en architectuurhistorische waarde. Eveneens van stedebouwkundig belang vanwege de monumentale, beeldbepalende ligging op de hoek van Prins Hendrikkade en Martelaarsgracht.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]