Amsterdam Monumentenstad

Sarphatistraat 106A-108

Naam: Militair Ziekenhuis
Adres: Sarphatistraat 106A-108
Gebouwtype: Bestuurs-/openbaar gebouw
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl: Neostijlen
Bouwjaar: 1868-1870

(3 afbeeldingen)

MIP-nummer: 13481
Functie: Hospitaal (militair)
Jaartal: 1868-1870
Bouwstijl: Neoclassicisme XIXB

Het Monumenten Inventarisatie Project, afgekort MIP, is een landelijk project van de Nederlandse Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dat tussen 1986 en 1995 werd uitgevoerd. In de MIP-database zijn cultuurhistorische gegevens opgenomen van 152.400 waardevolle Nederlandse gebouwde objecten uit de periode 1850-1940. Het inventarisatieproject leidde tot de aanwijzing van rijksmonumenten: het Monumenten Selectie Project (MSP). Niet alle MIP-panden werden beschermde rijksmonumenten. Meer informatie: www.nationaalgeoregister.nl.

Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 518469
Adres: Sarphatistraat 252-366
Adressen: Korte 's-Gravesandestraat 2 ;Korte 's-Gravesandestraat 4 ;Korte 's-Gravesandestraat 6 ;Korte 's-Gravesandestraat 8 ;Korte 's-Gravesandestraat 10 ;Korte 's-Gravesandestraat 12 ;Korte 's-Gravesandestraat 14 ;Korte 's-Gravesandestraat 16 ;Sarphatistraat 252 ;Sarphatistraat 254 ;Sarphatistraat 256 ;Sarphatistraat 258 ;Sarphatistraat 260 ;Sarphatistraat 262 ;Sarphatistraat 264 ;Sarphatistraat 266 ;Sarphatistraat 268 ;Sarphatistraat 270 ;Sarphatistraat 272 ;Sarphatistraat 274 ;Sarphatistraat 276 ;Sarphatistraat 278 ;Sarphatistraat 280 ;Sarphatistraat 282 ;Sarphatistraat 284 ;Sarphatistraat 286 ;Sarphatistraat 288 ;Sarphatistraat 290 ;Sarphatistraat 292 ;Sarphatistraat 294 ;Sarphatistraat 296 ;Sarphatistraat 298 ;Sarphatistraat 300 ;Sarphatistraat 302 ;Sarphatistraat 304 ;Sarphatistraat 306 ;Sarphatistraat 308 ;Sarphatistraat 310 ;Sarphatistraat 312 ;Sarphatistraat 314 ;Sarphatistraat 316 ;Sarphatistraat 318 ;Sarphatistraat 320 ;Sarphatistraat 322 ;Sarphatistraat 324 ;Sarphatistraat 326 ;Sarphatistraat 328 ;Sarphatistraat 330 ;Sarphatistraat 332 ;Sarphatistraat 334 ;Sarphatistraat 336 ;Sarphatistraat 338 ;Sarphatistraat 340 ;Sarphatistraat 342 ;Sarphatistraat 344 ;Sarphatistraat 346 ;Sarphatistraat 348 ;Sarphatistraat 350 ;Sarphatistraat 352 ;Sarphatistraat 354 ;Sarphatistraat 356 ;Sarphatistraat 358 ;Sarphatistraat 360 ;Sarphatistraat 362 ;Sarphatistraat 364 ;Sarphatistraat 366 ;Sarphatistraat 368 ;Spinozahof 110 ;Spinozahof 111 ;Spinozahof 112 ;Spinozahof 113 ;Spinozahof 114 ;Spinozahof 115 ;Spinozahof 116 ;Spinozahof 117 ;Spinozahof 118
Inschrijvingsdatum: 22-04-2002
Redengevende omschrijving: Inleiding. Op de hoek van Sarphatistraat en Korte 's-Gravesandestraat in 1868-70 tot stand gekomen RIJKS MILITAIR HOSPITAAL. De bouw kwam tot stand onder directie van de Kolonel-Commandant in de Derde Stelling, kolonel D.G. Andreae in opdracht van het toenmalige Ministerie van Oorlog. Het gebouw werd opgetrokken in een sobere eclectische trant volgens het 'corridorsysteem', waarbij de structuur van het ziekenhuis werd gedomineerd door zich herhalende reeksen van gangen. N.B. Vanaf 1929 tot 1976 in gebruik van het Nederlands Kankerinstituut onder de naam Anthonie van Leeuwenhoekhuis. In de linkervleugel kwam het Rijksinstituut voor de Volksgezondheid en het Laboratorium voor Endocrinologie. Daarna kwamen enkele instituten van de sociale faculteit van de Universiteit van Amsterdam in het gebouw. Eind jaren tachtig werd het geheel verbouwd voor jongerenhuisvesting en aangevuld met urban villas. Hierbij sneuvelden de gebouwen op het achterterrein aan de Singelgracht. Bij al deze functiewijzigingen is het gebouw ingrijpend veranderd, met name het interieur. Omschrijving. Langgerekt gebouw van 25 vensterassen en bestaande uit drie bouwlagen onder een samenstel van pannen schilddaken in oorsprong op een E-vormige plattegrond (de middelste dwarsvleugel is gesloopt) met sterk vooruitspringende midden- en zijrisalieten ter breedte van vijf vensterassen. Het gebouw is opgetrokken in baksteen, afgewisseld door natuurstenen cordonlijsten onder de identieke zesruits schuifvensters met afgeronde bovenhoeken en voorzien van regelmatig geplaatste gietijzeren rozetankers en een omlopende kroonlijst. De risalieten bezitten elk een centrale dubbele ingang met verdeeld bovenlicht en gestucte kuiven met wapenschild. De zijrisalieten tellen elk vijf vensterassen, de teruggerooide gevels elk vier en het middenrisaliet zeven, waarbij op de eerste verdieping een gepleisterde banderol is aangebracht met eertijds de naam 'Militair Hospitaal'(nu: nescio). De mezzanino-achtige zoldervensters in het fries onder de kroonlijst zijn van recente datum. Identiek vormgegeven vijf vensterassen tellende zijgevels. Beide dwarsvleugels zijn thans voorzien van een stuclaag. INWENDIG is nog de kapconstructie met houten Philibert- of schenkelspanten aanwezig. Waardering. Voormalig Militair Hospitaal van algemeen belang vanwege de architectuur- en militairhistorische waarde alsmede van stedebouwkundige waarde. Het gebouw is door zijn sobere, symmetrische vormgeving met gebruik van zware risalieten, zesruits schuifvensters en ingangen met afgeronde bovenhoeken, cordon- en kroonlijsten en uitsluitend functionele decoraties, alsmede de kapconstructie kenmerkend voor de midden 19de-eeuwse utiliteitsbouw van de Genie. Tevens van belang vanwege de situering aan de binnenstadszijde van de Singelgracht als onderdeel van een grotere reeks militaire gebouwen, als zodanig mede van belang wegens de eertijdse uitdrukking van Amsterdam als garnizoensstad.

RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.

[Toon locatie op historische kaarten]