Rozengracht 238 
Brandweerkazerne
Naam: Brandweerkazerne
Adres: Rozengracht 238
Postcode: 1016SZ
Gebouwtype: Bestuurs-/openbaar gebouw
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl:
Neostijlen
Bouwjaar: 1897
Architect: Dienst der Publieke Werken (H. Leguyt?)
(3 afbeeldingen)
Brandweerkazerne opgetrokken in eclectische stijl met halfrondvormige vensters met ontlastingsbogen, siermetselwerk, kantelen e.d. met een koetshuis-uiterlijk door de grote halfronde garagedeur. Gevelsteen met stadswapen. Niet langer als kazerne in gebruik maar als woning.
N.B. Deze beschrijving is zo kort omdat wij nog niet de kans hebben gehad dit pand te bezoeken en te beschrijven. Als u vindt dat wij snel langs moeten komen, laat het ons weten!
MIP-nummer: 11446
Functie: Hulppost brandweer
Jaartal: 1894
Bouwstijl: Neorenaissance XIXB
Het Monumenten Inventarisatie Project, afgekort MIP, is een landelijk project van de Nederlandse Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dat tussen 1986 en 1995 werd uitgevoerd. In de MIP-database zijn cultuurhistorische gegevens opgenomen van 152.400 waardevolle Nederlandse gebouwde objecten uit de periode 1850-1940. Het inventarisatieproject leidde tot de aanwijzing van rijksmonumenten: het Monumenten Selectie Project (MSP). Niet alle MIP-panden werden beschermde rijksmonumenten. Meer informatie: www.nationaalgeoregister.nl.
Monumentenstatus: GM
Monumentennummer: 215010
Adres: Rozengracht 238
Adressen: Rozengracht 238
Inschrijvingsdatum: 26-06-2007
Redengevende omschrijving: De voormalige brandweerkazerne Rozengracht 238 is gelegen aan de noordwestzijde van de in 1889 gedempte Rozengracht, op de hoek met de Singelgracht. De kazerne werd aan een belangrijke verkeerslocatie aan een belangrijke uitvalsweg, vlak aan de voormalige stadrand gesitueerd, zodat de brandweer snel in verschillende richtingen zou kunnen bewegen. Het gebouw, dat heden als woonhuis fungeert, ligt op een driehoekig perceel met zij- en achtertuin, ingeklemd tussen straat, buurpand en de oude stadsgracht. Het gebouw ligt hiermee op een locatie met hoge situationele waarde, onderdeel vormend van de entree tot het stadscentrum. Er is een bijzondere relatie tussen het gebouw en de naastliggende balustrade van de brug over de Singel, die dateert uit de 1920er jaren, omdat op de kop daarvan een sculptuur is opgenomen van een brandweerman die een vuurdraak bestrijdt. Hiermee is sprake van ensemblewaarde. Het gebouw is in 1892 ontworpen door Publieke Werken, en mogelijk door assistent stadsarchitect W. Springer of H. Leguyt. De laatste ontwierp in 1897 ook een vergelijkbare kazerne op de hoek van de Honthorststraat en de Ruysdaelkade, en mogelijk ook de daar sterk op lijkende hulpwacht op Haarlemmerplein 48 in datzelfde jaar. Het gebouw is opgetrokken op een rechthoekige plattegrond twee bouwlagen en een zolderverdieping onder afgeplat schilddak, met aan de achterzijde een kleiner eenlaags volume onder plat dak. Daarachter is eind twintigste eeuw een serre aangebouwd. De indeling van het pand is duidelijk af te lezen aan de uiterlijke vorm en de gevelindelingen. De gevels zijn opgetrokken in rode verblendsteen, afgewisseld met decoratieve lijsten en elementen in de vensterbogen in grijsgroene verblendsteen. Deze decoratieve elementen steken licht uit de gevels, waarmee ze deze reliëf geven. De gevelopeningen hebben rondbogen waaromheen de decoratieve gevellijsten die op kalfhoogte lopen, zijn doorgetrokken, hetgeen de gevels een zeer karakteristiek beeld geeft. De gehele vormgeving van het pand is zeer levendig door de kleuren, bogen en decoraties: de stijl is eigenzinnig eclectisch. In de voorgevel is er een brede poortdoorgang met originele dubbele houten deur met fraaie ijzeren sierroosters bovenin. Boven de begane grond en langs de daklijst zijn er zones met siermetselwerk, en in de voorgevel boven de begane grond is daarin een gevelsteen met het wapenschild van Amsterdam opgenomen. Verdere opvallende elementen zijn de gekanteelde bakstenen balustrade om het dakterras op de eenlaags achterbouw, en de dakkapelletjes met piramidedakjes en pirons. Het gebouw heeft cultuurhistorische waarde als nog goed als zodanig herkenbare voormalige brandweerkazerne uit de late negentiende eeuw, en is van architectuurhistorische betekenis vanwege de bijzondere vormgeving in eclectische trant, dat een levendige uitstraling heeft. Helaas zijn de onderramen vervangen door kunststof exemplaren met roeden, maar voor het overige heeft het pand nog zeer gaaf. Gebruikte bronnen en literatuur Archief Bureau Monumenten en Archeologie Amsterdam Gemeentearchief Amsterdam, beeldbank Groen jr., J.A., 'We zijn de brand meester, brandmeester..!, in: Ons Amsterdam 26 (1974), p.142-149
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: maart 2023