Voormalige Stadstimmertuin 2 
Joods Lyceum Maimonides
Naam: Joods Lyceum Maimonides
Adres: Voormalige Stadstimmertuin 2
Gebouwtype: Onderwijs/wetenschap
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl:
Neostijlen
Bouwjaar: 1901
Architect: Publieke Werken
Gebouwd als dubbele openbare lagere school der 1e klasse nummer 106 in 1901, daarna meerdere keren verbouwd. In 1938 kwam in het gebouw de Joodse HBS, van 1959 tot 1980 het Joods Lyceum Maimonides.
N.B. Deze beschrijving is zo kort omdat wij nog niet de kans hebben gehad dit pand te bezoeken en te beschrijven. Als u vindt dat wij snel langs moeten komen, laat het ons weten!
MIP-nummer: 12873
Functie: School
Jaartal: 1900
Bouwstijl: Neorenaissance met Amsterdamse School detaillering
Het Monumenten Inventarisatie Project, afgekort MIP, is een landelijk project van de Nederlandse Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dat tussen 1986 en 1995 werd uitgevoerd. In de MIP-database zijn cultuurhistorische gegevens opgenomen van 152.400 waardevolle Nederlandse gebouwde objecten uit de periode 1850-1940. Het inventarisatieproject leidde tot de aanwijzing van rijksmonumenten: het Monumenten Selectie Project (MSP). Niet alle MIP-panden werden beschermde rijksmonumenten. Meer informatie: www.nationaalgeoregister.nl.
Monumentenstatus: GM
Monumentennummer: 200628
Adres: Voormalige Stadstimmertuin 2
Adressen: Voormalige Stadstimmertuin 2 B C D E F G K L M N
Inschrijvingsdatum: 29-06-2010
Redengevende omschrijving: Cultuurhistorische context Het pand aan de Herengracht 501, waar de joodse HBS sinds 1928 was gevestigd, was verre van ideaal. Het pand was verbouwd van woonhuis (van onder andere de familie Van Lennep) tot kantoorgebouw en met het geleidelijk groeien van de school van één naar vijf klassen werd de behuizing behoorlijk krap. Op 21 september 1938 kon de school eindelijk verhuizen naar het gebouw aan de Voormalige Stadstimmertuin 2, midden in de oude jodenbuurt. Dit uit 1901 daterend schoolgebouw was tot dan in gebruik bij de gemeente Amsterdam als electrotechnische school. Het toenmalige bestuur van de joodse HBS, de 'Centrale Organisatie voor de religieuze en morele verheffing der Joden in Nederland' wist dit gebouw te verwerven dat onder de leiding van architect Jacq. S. Baars werd omgetoverd tot een ultramoderne school,voorzien van de nieuwste snufjes zoals centrale verwarming met automatische kolenstookinrichting. De minister van onderwijs Prof. Dr. J.R. Slotemaker de Bruïne opende de school persoonlijk, mede als gebaar naar het antisemitische Duitsland waar toen al de jodenvervolgingen werden voorbereid. Vijf jaar later, eind mei 1943, werd de school gesloten. Leraren en leerlingen waren inmiddels óf gedeporteerd, óf ondergedoken en de inventaris van de school werd als Liebesgabe (liefdegift) naar Duitsland getransporteerd. Na de oorlog kon de school wegens de ontreddering van de joodse gemeenschap niet direct heropend worden. De gemeente Amsterdam kwam te hulp. In augustus 1945 werd de G.I.C.O.L. geopend, de Gemeentelijke Inhaalcursus voor Ondergedoken Leerlingen. Deze openbare school had bijna uitsluitend joodse leerlingen. Twee jaar later werd de joodse HBS heropgericht en vond haar onderkomen tijdelijk in de Tweede Boerhaavestraat 7, tot het in de oorlog leeggeroofde en beschadigde schoolgebouw aan de Voormalige Stadstimmertuin hersteld was. Door de "geboortegolf" (babyboomers) en de toenemende belangstelling voor middelbaar joods dagonderwijs was uitbreiding noodzakelijk, temeer daar de HBS was uitgebreid met een gymnasiumafdeling. Zo ontstond in 1959 het Joods Lyceum Maimonides. Met de totstandkoming van de Mammoetwet van 1968 werd de 5-jarige HBS een 6-jarig atheneum, terwijl tevens een havo-top werd toegevoegd. Maar al spoedig keerde het tij voor de school: het leerlingental liep terug en geleidelijk aan werd de school gedwongen afdelingen af te stoten. De voornaamste oorzaak lag in de moeilijke bereikbaarheid van de school. Er werd gezocht naar een locatie in Buitenveldert: daar en in het aangrenzende Amstelveen woonden immers inmiddels de meeste joden. Onder het mom van: als de leerlingen niet meer naar de school komen komt de school naar de leerlingen werden al in 1970 pogingen ondernomen van het Ministerie van Onderwijs toestemming te verkrijgen tot nieuwbouw op een eerder in optie genomen stuk grond naast de joodse peuter-, kleuter- en lagere scholen (Rosj Pina), die daar reeds stonden. Pas in 1974 werd een bouwcommissie benoemd die zich daadwerkelijk met de nieuwbouw zou bezighouden. Er zouden nog bijna 6 jaar voorbijgaan vanaf de eerste vergadering van deze commissie in juni 1974 tot de ingebruikneming van het nieuwe gebouw aan de Noordbrabantstraat 17 in februari 1980! Rosj Pina en Maimonides zijn onderdeel van het Joods Bijzonder Onderwijs, na de oorlog opgericht en voortkomend uit de Vereniging Kennis & Godsvrucht. Rosj Pina verzorgt basisonderwijs vanuit een orthodox oogpunt maar met respect voor een niet-orthodoxe leefwijze van kind en ouders; het Maimonides doet hetzelfde voor middelbare scholieren. Er wordt gemengd - in tegenstelling tot het onderwijs op het zeer orthodoxe Cheider - onderwezen. De school is geaffilieerd met het NIK (Nederlands Israëlitisch Kerk-genootschap), de NIHS (Nederlands Israëlitische Hoofd Synagoge en de PIG (Portugees Israëlitische Gemeente), de voornaamste orthodox-religieuze organisaties. Het onderwijs is op seculier gebied identiek aan het onderwijs op iedere andere school. In aanvulling op het seculiere programma wordt er onderwijs gegeven op verschillende niveaus in jodendom, joodse geschiedenis en iwriet (modern hebreeuws). De school staat open voor zowel seculiere als traditioneel-gelovige joden. Er is een dagelijkse (niet-verplichte) ochtenddienst in de synagoge van de school en de leerlingen zijn vrij met de joodse feestdagen. Wie niet in Amsterdam woont kan op vrijdagmiddag eerder vrij krijgen om voor het begin van de sjabbat thuis te zijn (de sjabbat is de wekelijkse rustdag op zaterdag; deze gaat in bij het invallen van de duisternis op vrijdagmiddag/avond, tijdstip afhankelijk van het seizoen). Een van de doelstellingen van de school, zoals omschreven in de schoolgids luidt: 'Het Maimonides wil een kwaliteitsschool zijn die er naar streeft kwalitatief hoogstaand onderwijs te verzorgen. Het hoofddoel van het onderwijs op het Maimonides is het toerusten van jonge mensen om optimaal te kunnen deelnemen aan de joodse en niet-joodse samenleving en met grote kans op goede resultaten kunnen deelnemen aan het (joodse) vervolgonderwijs en het beroepenveld waartoe het diploma hen toegang verleent. Daarbij gaat het concreet om sociale en maatschappelijke vaardigheden, om persoonlijkheidsvorming en om het leren verwerven en gebruiken van kennis. Het onderwijs is erop gericht jonge mensen in staat te stellen zelf keuzes te maken en zelfstandig hun weg in de maatschappij te vinden. Verder vindt de school het belangrijk een bijdrage te leveren aan de algemene vorming van de leerlingen.' Rond de eeuwwisseling bleek het schoolgebouw op een aantal punten niet te voldoen aan de eisen van het vernieuwde onderwijs. In eerste instantie werden plannen ontwikkeld om het gebouw ingrijpend te renoveren, maar uiteindelijk bleek het efficiënter een nieuw gebouw neer te zetten op dezelfde locatie. De financiën daarvoor werden begin 2006 door de gemeentelijke overheid ter beschikking gesteld en inmiddels is het oude gebouw afgebroken en is met de nieuwbouw begonnen. In januari 2008 zijn de lessen gestart in een tijdelijk onderkomen en volgens de planning zal de school medio 2009 het nieuwe gebouw betrekken. Geraadpleegde literatuur: L. Evers, 'De kroon op het werk .... van een halve eeuw joods middelbaar onderwijs' in Ons Amsterdam, vol. 3 (1980), nr. 1; Dr. A.S. Rijxman, 60 Jaar van Joodsche Hogere Burgerschool tot Joodse Scholengemeenschap Maimonides, 1928-1988, Amsterdam 1988; Stichting Joodse Scholengemeenschap J.B.O., geschiedenis samengesteld ter ere van de opening van de nieuwe gebouwen voor het kleuter- en basisonderwijs van de Stichting Joodse Scholengemeenschap J.B.O. op woensdag 21 maart 1973/17 adar bet 5733 in de Noordbrabantstraat, Amsterdam-Buitenveldert; www.jsgmaimonides.nl.
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: september 2024