Prinsengracht 126 
Adres: Prinsengracht 126
Oud adres: MM517, wijk 44, klein nr. 529, kadaster D5042, verponding 3162
Postcode: 1015EA
Gebouwtype: Winkel-woonhuis
Geveltype: Verhoogde lijstgevel
Bouwstijl:
Lodewijk XV
Bouwjaar: 1755±
Eigendom: Was Diogenes, verkocht in 1972
Restauratie: Diogenes 1966/68
(12 afbeeldingen)
Fraaie verhoogde lijstgevel in Lodewijk XV-stijl, lijst met raampjes en rijke consoles en lambrequins onder vlieringluik, halfronde verhoging met vlieringluik, daarboven grote rijk gebeeldhouwde kuif (klokachtig), versiering met een mannenhoofd, twee hoekvazen.
De lijstgevel wordt in Amsterdam al in de 17de eeuw toegepast, maar dan alleen bij grote gebouwen (zoals bij het Trippenhuis, Kloveniersburgwal 29). Pas in de 18de eeuw wordt de lijstgevel ook toegepast bij gewone smalle huizen. De oplossing bij smalle huizen, waarvan de nok van het dak loodrecht op de voorgevel staat, is de lijst te verhogen met een attiek met middenverhoging of een klokgevel-achtige kuif. Zo is de verhoogde lijstgevel ontstaan. We zien hier een verhoogde lijstgevel uit ±1755. De versieringen zijn vormgegeven in de Hollandse Lodewijk XV-stijl, in Amsterdam toegepast tussen ±1740-±1775. Een kenmerk is de asymmetrische kuif. We zien een kroonlijst met raampjes en consoles en een vlieringluik met een lambrizering daaronder. Boven het vlieringluik bevindt zich een halfronde middenverhoging. Daarop staat een grote rijk gebeeldhouwde, klokgevelachtige kuif met een versiering in vorm van een mannenhoofd erin en twee hoekvazen.
Rechts ervan staat overigens een veel soberder lijstgevel, Prinsengracht 124 (±1790), een later type waarbij loodrecht op het dak een klein schilddakje is geplaatst, een andere oplossing om het puntdak aan het oog te onttrekken.
Let ook eens op de onderpuien en ramen. De 18de-eeuwse huizen hebben in de loop van de tijd hun oorspronkelijke ramen en onderpuien verloren. Bij de restauratie in 1968 door de Stichting Diogenes zijn deze gereconstrueerd.
Gebruikte literatuur:
- H.J. Zantkuijl, Geurt Brinkgreve e.a. Tien jaar Diogenes. Amsterdam: Stichting Diogenes (1970): p. 52-53
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 4520
Adres: Prinsengracht 126
Adressen: Prinsengracht 126 1,1A,1V,2,2V,3,4,H,HA,HV
Inschrijvingsdatum: 08-09-1970
Redengevende omschrijving: Huis met gevel onder gebeeldhouwde zandstenen verhoogde lijst met kuifstuk (vroeg XVIIIc).
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: januari 2021
