Pijlsteeg 31 
De Gekroonde Wildeman
Huisnaam: De Gekroonde Wildeman
Adres: Pijlsteeg 31
Oud adres: I149, wijk 6, klein nr. 7, kadaster G4366, verponding 1311
Postcode: 1012HH
Gebouwtype: Winkel-woonhuis
Geveltype: Klokgevel
Bouwjaar: 1689
Restauratie: 1995
(14 afbeeldingen)
17de-eeuwse klokgeveltje met jaarlint en fruit- en bloemmotieven op de zijkanten. De rechte lijst die als topbekroning dient is 19de-eeuws. Als door een wonder bewaard gebleven, als proeflokaal Wijnand Fockink, in de steeg tussen Warmoesstraat en OZ Voorburgwal waarin bijna alles is gesloopt. Raamverdeling 2de verd. is 17de-eeuws (smal-breed-smal), op de 1ste verd. in de 18de eeuw gewijzigd. Fraaie houten onderpui is 17de-eeuws met 18de-eeuwse roedenindeling. Fraai historisch winkelinterieur.
De Pijl- en Halsteeg (de huidige Damstraat) waren in de 17de eeuw de enige straten waar prostitutie was toegestaan. In de 17de maar ook in de 18de eeuw waren er diverse speelhuizen en bordelen in deze twee straten. Meester-loodgieter Gerrit Gijen was de eigenaar van één van deze bordelen in de Pijlsteeg, het Paarse Ledikant. In 1685 kocht hij een ander pand in de Pijlsteeg dat hij in 1689 grondig liet verbouwen, Pijlsteeg 31. Van Geyen verhuurde in hetzelfde jaar het pand aan Jan Bierman die daar vlak naast sinds 1679 een likeurstokerij had. In 1731 koopt de 37-jarige wijnhandelaar Wynand Fockink het pand van de erfgenamen van Van Geyen. Aan de gevel werd een houten uithangbord opgehangen met de huisnaam D'Gekroonde Wildeman. Op het bord stond een soort Hercules met een knots. Het bedrijf groeide onder leiding van Fockink uit tot de grootste likeurstokerij van Nederland. Het bedrijf bleef na de dood van Fockink in 1778 voortbestaan dankzij Johan Dentzel die hij in 1775 tot zijn compagnon en opvolger had gemaakt. Het is opmerkelijk dat het bedrijf zich ook in de 19de eeuw wist voort te zetten. Er vond een uitbreiding plaats naar de OZ Voorburgwal 228-230. Pas in 1920 kwam er een einde aan het familiebedrijf. Tot 1988 werd het proeflokaal gepacht door de uitbater Pieter Hodenpijl.
Mede door het lange voortbestaan van de 17de-eeuwse likeurstokerij en proeflokaal bleef ook het 17de-eeuwse woonhuis met de antieke winkel bestaan met een ook voor Amsterdam uniek interieur. In de periode 1988 tot 1993 was het pand gekraakt. In 1993 kreeg het pand weer zijn oude functie als proeflokaal terug, dankzij Jaros Janssens en Jan Galesloot. In het naastgelegen pand opent een jaar later distilleerderij De Liefde, die ondermeer Wynand Fockink likeuren produceert. Lucas Bols nam in 2013 Wynand Fockink over.
De 17de-eeuwse klokgevel heeft een jaarlint en fruit- en bloemmotieven op de zijkanten. De rechte lijst die als topbekroning dient is echter 19de-eeuws. De raamverdeling, smal-breed-smal, is typisch 17de-eeuws, maar de smalle vensters op de 1ste verdieping zijn in de 18de eeuw verbreed. Toen werden ook de kruiskozijnen vervangen door schuiframen met roedeverdeling. De fraaie houten onderpui is 17de-eeuws, maar heeft een 18de-eeuwse roedenindeling.
Gebruikte literatuur:
- Marlin Burkunk. 'Toets en proef der loffelijker bouwkonst'. Stadsherstel op de Wallen en in de Haarlemmerbuurt. Open Monumentendag 1996, Amsterdam, 1996: p. 59
- Theo Rouwhorst. 'Oog voor detail. Houten onderpuien I.' Binnenstad 220 (feb. 2007)
- Mark Zegeling. Sterke verhalen voor bij de borrel. Alle geheimen achter de gevels van de KLM-huisjes. Amsterdam, 2013: p. 79
Monumentenstatus: RM
Monumentennummer: 4746
Adres: Pijlsteeg 31
Adressen: Pijlsteeg 31
Inschrijvingsdatum: 15-09-1970
Redengevende omschrijving: Pand met klokgevel (1689, afdeklijst XIX) met houten pui en winkelinterieur (XVIII).
RM = Rijksmonument. Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die van nationaal belang zijn. Bijvoorbeeld door hun schoonheid of door de geschiedenis van het pand voor Nederland. Nederland telt bijna 62.000 rijksmonumenten. Daarvan bevinden zich 6.635 in de Amsterdamse binnenstad (op 1 januari 2017). Vrijwel alle beschermde rijksmonumenten zijn geregistreerd in 1970.
GM = Gemeentelijk monument. Sommige panden hebben een bijzondere betekenis voor een stad, dorp of regio. In dat geval kan de gemeente zo'n pand op de gemeentelijke monumentenlijst plaatsen. In de Amsterdamse binnenstad bevinden zich 1.193 door de gemeente Amsterdam beschermde monumenten (op 1 januari 2017).
Redengevende omschrijving = Een beschrijving van de belangrijkste uiterlijke kenmerken van het object op het moment van opname op de monumentenlijst. De redengevende omschrijving heeft de status van juridisch document en geeft de reden aan waarom het object is geplaatst op de monumentenlijst. Meer informatie: cultureelerfgoed.nl.
Laatste wijziging: juli 2024